Reistips voor Oswiecim

De naam Oswiecim zegt veel mensen niet veel, maar zodra je de Duitse variant opnoemt gaat er bij iedereen een belletje rinkelen. Auschwitz. Het roept bij vrijwel iedereen gruwelijke associaties op. Dit was de naam van het grootste concentratiekamp en vernietigingskamp van de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was het voornaamste en beruchtste van de zes concentratie- en vernietigingskampen van nazi-Duitsland. Het is een synoniem voor de dood, wreedheid en uitroeiing van de Joden. Een bezoek aan deze plek laat niemand koud.

De stad werd in 1179 voor het eerste vermeld. Na de eerste Poolse deling kwam de stad in 1773 aan Oostenrijk, waarvan de heersers zich nu ook ‘hertog van Auschwitz’ noemden. Na de Eerste Wereldoorlog behoorde Oswiecim toe aan Polen, maar werd het in 1939 door de Duitsers veroverd. Onder de Duitsers werd het concentratiekamp aanvankelijk gebouwd voor krijgsgevangenen. Tussen 1942 en 1944 werd het echter het grote massavernietigingskamp waar Joden werden gemarteld en gedood omwille van hun ras. Naast de massamoord op een ruim miljoen Joodse mannen, vrouwen en kinderen en tienduizenden Poolse slachtoffers deed Ausschwitz ook dienst als een kamp voor de rassenmoord op tienduizenden Roma en Sinti en gevangenen van verschillende Europese nationaliteiten. Uitroeiing werd gecombineerd met dwangarbeid. Direct na de Tweede Wereldoorlog werd de stad weer van de Polen.

Oswiecim ligt zo’n 60 kilometer van Krakau af. Midden in een uitgestrekt landschap van Oswiecim werden de overblijfselen van de twee kampen Auschwitz I en Auschwitz II-Birkenau met het omliggende gebied op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO gebracht. De plaats en het landschap zijn zeer authentiek en ongeschonden, omdat het oorspronkelijke bewijsmateriaal zorgvuldig bewaard is gebleven. Er worden geen overbodige restauraties uitgevoerd. Oswiecim is een plaats om ons collectief bewust te blijven van dit zwarte hoofdstuk in de geschiedenis van de mensheid.