Bezoek het August Horch Museum in Zwickau: van Audi tot Trabant

Zwickau heeft een lange en indrukwekkende traditie op het gebied van autobouw. Dat was niet altijd zo. Aan het begin van de twintigste eeuw stond de stad vooral bekend om haar steenkoolwinning en textielindustrie. De komst van August Horch in 1904 markeerde het begin van een nieuw industrieel tijdperk. Wat begon met de visie van één man groeide uit tot een belangrijk hoofdstuk in de Duitse autogeschiedenis. In Zwickau ontstonden merken als Horch, Audi en Auto Union. Later speelde de stad ook een grote rol in de autoproductie van de DDR.

Wie was August Horch?

August Horch was een van de grondleggers van de Duitse auto-industrie. Hij studeerde werktuigbouwkunde in Mittweida en werkte daarna bij Carl Benz. Hier deed hij ervaring op met de ontwikkeling van vroege automobielen. In 1899 richtte hij zijn eigen bedrijf op in Keulen, waar hij begon met het bouwen van auto’s onder zijn eigen naam. Zijn ambitie was om technisch geavanceerde en kwalitatief hoogwaardige voertuigen te produceren.

In 1904 verhuisde Horch zijn fabriek naar Zwickau, waar hij betere groeimogelijkheden zag. Hier begon hij met de productie van luxe auto’s voor de hogere klasse, die al snel bekend stonden om hun degelijkheid en innovatieve techniek. Horch was niet alleen een begaafd ingenieur, maar ook een visionair ondernemer. Zijn werk legde de basis voor een hele industrie in Zwickau, en zijn naam leeft nog altijd voort in de autogeschiedenis.

Van Horch tot Audi

In Zwickau bouwde August Horch zijn eerste auto’s. Zijn bedrijf groeide langzaam, maar in 1909 kreeg hij onenigheid met de aandeelhouders van zijn eigen onderneming. Het conflict liep zo hoog op dat hij gedwongen werd het bedrijf te verlaten. Omdat hij de naam Horch niet meer mocht gebruiken, moest hij op zoek naar een alternatief. Samen met een aantal zakenpartners richtte hij een nieuw autobedrijf op, ook in Zwickau. Voor de naam koos hij de Latijnse vertaling van zijn achternaam. Het Duitse woord ‘horch’ betekent ‘luister’. In het Latijn is dat ‘audi’. Zo ontstond een nieuw merk dat zou uitgroeien tot een groot automerk.

In 1910 rolde de eerste Audi van de band. De auto stond bekend om zijn degelijke bouw en goede prestaties. Zwickau werd daarmee de geboorteplaats van niet één, maar twee automerken. Terwijl Audi verder groeide, bleef ook het oorspronkelijke merk Horch actief in de stad.

Auto Union en het DDR-tijdperk

In 1932 werden vier automerken samengevoegd tot Auto Union: Audi, Horch, DKW en Wanderer. Deze samenwerking werd zichtbaar gemaakt in het logo met de vier ringen, dat vandaag nog steeds door Audi wordt gebruikt. Elk merk behield zijn eigen identiteit, maar werkte samen onder één overkoepelende organisatie. Zwickau groeide in deze jaren uit tot een belangrijk productiecentrum. Er werden sportwagens gebouwd voor de racerij, maar ook luxe limousines en motorfietsen voor dagelijks gebruik.

Na de Tweede Wereldoorlog viel Zwickau binnen de Sovjet-bezettingszone. Auto Union werd opgeheven en de fabrieken kwamen onder controle van de nieuwe DDR-regering. De autobouw werd hervat binnen een socialistische planeconomie. Onder de naam VEB Sachsenring ging de productie verder, met andere middelen en andere doelen dan voorheen.

Trabant en de overgang naar moderne tijd

In 1957 werd in Zwickau de Trabant geïntroduceerd. Deze compacte, betaalbare auto was bedoeld voor de gewone burger en werd het bekendste model van VEB Sachsenring. Door een tekort aan staal werd de carrosserie gemaakt van duroplast, een kunststof op basis van katoenafval. De Trabant was eenvoudig maar robuust, en werd al snel een vertrouwd beeld op de wegen van de DDR.

Gedurende meer dan dertig jaar veranderde het ontwerp nauwelijks. Tegen het einde van de jaren tachtig was de techniek verouderd en na de val van de Muur liep de vraag snel terug. In 1991 stopte de productie definitief. Toch verdween de Trabant niet uit het straatbeeld. In de jaren daarna groeide het model uit tot een geliefd icoon. De auto kreeg een tweede leven als verzamelobject en symbool van een vervlogen tijdperk.

De autobouw in Zwickau kreeg een nieuw hoofdstuk toen Volkswagen zich in de regio vestigde. Daarmee bleef de autogeschiedenis van de stad springlevend, zij het onder een andere vlag.

Het August Horch Museum is gevestigd op historische grond. Hier stond ooit de fabriek waar August Horch zijn eerste auto’s bouwde en waar later ook voertuigen van Audi en Auto Union van de band rolden. Na de val van de Muur werd een groot deel van de oorspronkelijke fabrieksterreinen in het centrum van Zwickau gesloopt. Alleen het historische Audi-gebouw uit het begin van de twintigste eeuw bleef bewaard.

Dit gebouw vormt nu het hart van het museum. Het is niet zomaar een expositieruimte, maar een plek waar autogeschiedenis tastbaar en levend wordt. Sinds 2004 is het museum open voor publiek. Je loopt er letterlijk door de voormalige productiehallen, waar de fundamenten van de Duitse autobouw ooit werden gelegd.

De collectie is breed en goed samengesteld. In het eerste deel van het museum ligt de focus op Horch en Audi. Je ziet hier luxe limousines, sportieve modellen en historische racewagens. Ook is er veel aandacht voor Auto Union. Een van de blikvangers is de zilverkleurige racewagen uit de jaren dertig. Verder zie je conceptauto’s, klassieke motoren en bijzondere eenmalige modellen.

In het tweede deel verschuift de aandacht naar de DDR-tijd. Er staan tientallen Trabants in verschillende uitvoeringen. Van prototypes tot exportmodellen en zelfs de allerlaatste Trabant die van de band rolde. Daarnaast zijn er originele machines en gereedschappen te zien die tijdens de productie werden gebruikt. Ook de overgang naar de moderne autoproductie komt aan bod. Zo sluit de tentoonstelling mooi aan op het heden.

Wat het museum bijzonder maakt is de manier waarop alles wordt gepresenteerd. Auto’s staan niet zomaar op een rij, maar zijn geplaatst in realistische omgevingen. Denk aan ouderwetse straten, historische showrooms of werkplaatsen uit de DDR. Daardoor voelt het alsof je echt terug in de tijd stapt.

Ik bezocht het museum voor het eerst in 2008 en keerde in 2024 terug. Sindsdien is het flink uitgebreid. Er staan meer modellen dan toen en nieuwe themaruimtes zorgen voor extra afwisseling. Een van de meest indrukwekkende toevoegingen is de presentatie rond de legendarische Silberpfeile van Auto Union. In deze ruimte word je als bezoeker meegenomen naar de wereld van de autosport uit de jaren twintig en dertig. Je zit als het ware op de tribune bij een historische race en kijkt naar een indrukwekkende videoprojectie over de geschiedenis van deze iconische racewagens.

Ook andere themaruimtes zijn de moeite waard. Zo vind je er presentaties met oude reclameposters, motorblokken en technische onderdelen. Alles is duidelijk uitgelegd, maar je kunt zelf bepalen wat je in welk tempo bekijkt. Het museum voelt overzichtelijk aan en nodigt uit om op je gemak rond te dwalen.

Het museum is met veel zorg ingericht en je merkt dat de mensen die hier werken een echte passie hebben voor autogeschiedenis. De thematisch ingerichte omgevingen geven de collectie extra diepgang en maken het verhaal nog tastbaarder. De toevoeging van de Silberpfeile-presentatie is indrukwekkend, maar persoonlijk genoot ik het meest van het deel met de Trabantjes. Al van jongs af aan heb ik een zwak voor deze iconische auto en sinds 2008 ben ik zelf trotse eigenaar van een Trabant. Om hier dan de 1 miljoenste Trabant, de allerlaatste geproduceerde variant en zoveel unieke modellen bij elkaar te zien, vond ik geweldig. Zelfs als je geen groot autoliefhebber bent, weet ik zeker dat je dit museum met plezier zal bezoeken.

Zwickau heeft meer te bieden dan alleen het Horch Museum. In het compacte centrum vind je kleurrijke vakwerkhuizen, pleinen en bezienswaardigheden zoals de Dom St. Marien en het Robert Schumann Haus. Wandel langs de Mulde, bezoek een museum of ontdek de industriële geschiedenis van de stad. Zwickau is ook een fijne uitvalsbasis om andere delen van Saksen te ontdekken. Bezoek het moderne Chemnitz, verken het culturele Leipzig of maak een tocht door het prachtige Erzgebirge met zijn natuur en tradities.

Wil je weten wat je nog meer kunt doen in de stad? Bekijk dan mijn uitgebreide artikel met tips voor Zwickau.

Disclaimer: Mijn bezoek aan August Horch Musuem is tot stand gekomen in samenwerking met Saksen Toerisme en Chemnitz.Zwickau.Region. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.