Leipzig, stad met vele gezichten

Hoe zit dat met de vergelijking tussen Berlijn en Leipzig? Berlijn was hip, cool en anders. Overal in de stad ontstonden hippe wijken waar innovatieve start-ups werden opgezet en waar jonge, creatieve mensen zich gingen vestigen. Hetzelfde gebeurt momenteel met Leipzig. Ook hier zijn veranderingen goed zichtbaar. Er is geen andere stad in Duitsland waar het inwonersaantal zo snel is gegroeid in de afgelopen 25 jaar. De huurprijzen zijn nog schappelijk en dat zorgt ervoor dat veel jonge, creatieve mensen naar Leipzig verhuizen. Dit zorgt weer voor een hippe en coole sfeer. Wellicht past de bijnaam ‘Hypezig’ daarom veel beter bij de stad. Berlijn en Leipzig gaan dezelfde transformatie door, maar Leipzig is ten opzichte van de hoofdstad een stuk kleiner en heeft niet te kampen met massatoerisme.

Leipzig is een stad met een rijke geschiedenis. De stad lag op een kruispunt van twee belangrijke handelswegen. Al in de 12e eeuw werden er jaarmarkten georganiseerd. Toen Leipzig stadsrechten kreeg, ontwikkelde de stad zich tot een belangrijk handelscentrum. In de historische binnenstad waren verschillende handelsbeurzen waar goederen tentoongesteld werden. Nieuwe producten werden gepresenteerd en verkocht op de Leipziger Messe. Daarnaast was de stad een belangrijk centrum voor uitgeverijen en drukwerken. Martin Luther bezocht de stad meerdere malen omdat hier zijn geschriften konden worden gedrukt en verspreid. Een andere belangrijke inwoners van de stad was Johan Sebastian Bach, die tot zijn dood in Leipzig woonde en werkte. Leipzig was na Berlijn en Hamburg de grootste stad van Duitsland, maar door de Tweede Wereldoorlog nam het inwonersaantal af. De stad werd getroffen door bombardementen van geallieerden. Na de oorlog kwam Leipzig in de DDR te liggen. In 1989 werd Leipzig het symbool van het verzet tegen het DDR-regime. De ‘Montagsdemonstrationen’ (demonstraties op maandag) werden steeds groter. Op 6 november 1989 demonstreerden 500.000 mensen. Drie dagen later zou de Berlijnse Muur vallen.

De beste manier om Leipzig te ontdekken is door de verschillende wijken te bezoeken. Neem de tijd om die wijken te ontdekken, want Leipzig is een stad met vele gezichten. Waarschijnlijk brengen de meeste mensen alleen een bezoek aan de Altstadt. Hier vind je de meeste bezienswaardigheden zoals het Altes en Neues Rathaus, de Thomaskirche, de Nikolaikirche en de Panorama Tower. Duik ook eens de andere wijken in. Plagwitz was ooit een gigantisch industrieel gebied, maar is inmiddels veranderd in een hippe wijk met leuke winkeltjes en cafés. Hier vind je geen grote bezienswaardigheden, maar je kunt wel genieten van het industrieel erfgoed. Zo is de Baumwollspinnerei een interessante plek om te ontdekken. Connewitz en Südvorstadt zijn populaire wijken voor jongeren en studenten. Je vindt er bioscopen, restaurants, cafés en concertzalen. Vooral de Karl-Liebknecht-Strasse is bijzonder populair. De Volkmarsdorf is voornamelijk bekend vanwege de Eisenbahnstraße. Lange tijd had deze straat geen goede reputatie. Het werd gezien als de gevaarlijkste straat van Duitsland vanwege misdaad en drugshandel. Tegenwoordig maakt de wijk een transformatie door en kan het langzaam gezien worden als een geduchte concurrent voor de wijk Plagwitz. Naast de genoemde wijken zijn er nog veel meer wijken in Leipzig die nog relatief onontdekt zijn.

Ondanks dat ik de stad inmiddels al een aantal maal heb bezocht, valt er nog ontzettend veel te ontdekken voor me. Toch heb ik al een flink aantal tips voor Leipzig verzameld. Mocht ik in de toekomst Leipzig nogmaals bezoeken, zal ik deze lijst verder aanvullen.

Völkerschlachtdenkmal

Een ander belangrijk moment in de geschiedenis was de Slag bij Leipzig, die plaatsvond van 16 tot 19 oktober 1813. De legers van Pruisen, Rusland, Oostenrijk en Zweden vochten tegen het Franse leger van Napoleon. Meer dan een half miljoen soldaten streden in Leipzig. De Fransen waren niet opgewassen tegen de overmacht van troepen. Napoleon verloor en werd verbannen naar Elba. Om deze veldslag te herinneren werd een gigantisch monument gebouwd. Het Völkerschlachtdenkmal is het grootste monument van Duitsland. Inmiddels heb ik het monument al drie maal bezocht en iedere keer ben ik weer diep onder de indruk. Ik kan het iedereen aanraden om het monument te bezoeken. Bewonder het monument niet alleen van de buitenzijde, maar neem ook een kijkje binnen. Je kunt hier een film zien over de bouw van het monument, maar je ook vergapen aan de gigantische beelden in de Ruhmeshalle. Geniet zeker van het fantastische uitzicht vanaf het uitzichtplatform. Houd er rekening mee dat je hiervoor een flink aantal traptreden moet beklimmen. Lees hier meer informatie over het Völkerschlachtdenkmal.

Marktplatz met het Alte Rathaus

De Marktplatz is het hart van de stad. Blikvanger op het plein is het Alte Rathaus met de hoge toren. Het Rathaus werd in 1556 gebouwd en wordt gezien als één van de mooiste Duitse gebouwen uit de Renaissance. Veel scheelde het niet, of dit gebouw werd gesloopt aan het einde van de 19e eeuw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het Alte Rathaus ook nog eens ernstig beschadigd. Tegenwoordig doet het gebouw geen dienst als stadhuis, maar is het Stadtgeschichtliches Museum hier gevestigd. Het museum geeft je een beeld van de geschiedenis van Leipzig van de middeleeuwen tot nu. Neem een kijkje in de gevangeniscellen, schatkamer, raadszaal en balzaal. Er is altijd leven op de Marktplatz. Elke dinsdag en vrijdag vindt hier de weekmarkt plaats en tijdens de Adventsperiode vindt hier de kerstmarkt plaats. Kijk ook eens goed naar details die minder goed opvallen. Op het plein vind je een monument van tanksporen. Dit monument werd opgericht ter nagedachtenis aan de opstand van 17 juni 1953. Acht mensen kwamen om het leven door de inzet van het Sovjet-leger.

Thomaskirche en Nikolaikirche

In totaal telt Leipzig zo’n 90 kerken. De belangrijkste zijn de Thomaskirche en Nikolaikirche. Hoewel Johann Sebastian Bach niet uit Leipzig kwam, is hij nauw verbonden met de stad. Tijdens zijn belangrijkste periode werkte en woonde de beroemde componist in Leipzig. Hij werkte in de Thomaskirche tussen 1723 en 1750 met het beroemde Thomaschor. Voor de kerk staat een monument van Bach en in de kerk ligt hij begraven. Voor de kerk staat een monument van Bach en het Bach-Museum ligt om de hoek. Geregeld worden er concerten gegeven in de kerk en worden werken van Bach gespeeld.

De Nikolaikirche is de grootste kerk van de stad en is vooral beroemd vanwege de Montagsdemonstrationen tijdens de DDR periode. Al lang voor de val van de Muur verzamelden mensen zich voor ‘vredesgebeden’. De bijeenkomsten werden steeds populairder en al snel pasten niet alle mensen meer in de kerk. Op 9 oktober 1989 vond de vreedzame revolutie plaats. 70.000 mensen deden mee aan een protestmars. ‘Wir sind das Volk!’ is een beroemde leus die werd geroepen tijdens de demonstraties. De politie greep niet in en dit betekende uiteindelijk een maand later het einde van de DDR.

Leipziger Hauptbahnhof

Een bezoek brengen aan een station? De Hauptbahnhof van Leipzig is het grootste treinstation van Europa. Leipzig was al sinds de 19e eeuw een belangrijk knooppunt van spoorwegen. In 1837 werd het eerste lange traject tussen Leipzig en Dresden aangelegd, later ook met steden als Magdeburg, Halle en Erfurt. Tussen 1871 en 1899 groeide het aantal inwoners van de stad van 107.000 tot 450.000 waardoor het aantal reizigers aanzienlijk groeide. Daarom werd in 1915 het huidige station gebouwd. Het is een aanrader om een kijkje te nemen in de gigantische wachthal. Niet voor niets is het Hauptbahnhof in 2021 uitgeroepen tot het mooiste treinstation van Europa.

Het Augustusplatz en een panorama over de stad

Een ander belangrijk plein van Leipzig is het Augustusplatz. Vroeger stond hier het hoofdgebouw van de universiteit, maar dat werd tijdens de Tweede Wereldoorlog volledig verwoest. De universiteit werd na de oorlog herbouwd en is nu gevestigd in het Augusteum. Andere belangrijke bouwwerken uit de 20e eeuw zijn het Opernhaus (opera van Leipzig), de Mendebrunnen, het Neue Gewandhaus en het voormalige postkantoor. Voor het mooiste uitzicht over de stad kun je het City-Hochhaus bezoeken. Met 155 meter behoort deze wolkenkrabber tot één van de hoogste gebouwen in Duitsland. Op de 31e verdieping is een uitzichtplatform te vinden en kun je genieten van een geweldige skyline.

DDR-Museum

Vind je de DDR net als ik ook interessant? Dan kan ik het aanraden om een bezoek te brengen aan het N’Ostalgie Museum, een museum over de DDR. Met een verzameling van maar liefst 30.000 nostalgische voorwerpen en producten, krijg je hier een beeld hoe het dagelijks leven van de DDR-burgers eruit moet hebben gezien. Zo zie je hier onder meer huishoudelijke producten, speelgoed, kleding en allerlei kleine prullaria. Een Trabant kan natuurlijk niet ontbreken. Stap terug in de tijd en ontdek het leven in Oost-Duitsland.

Stasi Museum

De DDR had ook een hele donkere zijde. Het Ministerie voor Staatsveiligheid, kortweg de Stasi, werd gevreesd in heel de DDR. Deze geheime dienst wist alles over iedereen en hield de burgers van de staat scherp in de gaten. Burgers die fouten maakten en tegenstanders van het regime werden vaak ten onrechte gevangen genomen en psychisch onder druk gezet. De Stasi had in Leipzig een hoofdkantoor. Dit pand staat bekend als ‘Runde Ecke’ vanwege de ronde ingang en is sinds 1990 een herdenkingsmonument en museum. In het museum kun je onder meer zien hoe de Stasi te werk ging. Vervalste postzegels, valse kledingstukken, speciale camera’s en gereedschappen worden tentoongesteld in de voormalige kantoren van de Stasi-medewerkers. Het interieur is vrijwel intact gebleven, zodat je echt het gevoel hebt terug in de DDR te zijn. Aangezien het museum je ongelooflijk veel informatie geeft, raad ik het aan om een audio-guide te nemen. Deze is ook verkrijgbaar in het Nederlands.

140 lege stoelen

Net buiten de Altstadt staan 140 lege stoelen op een verhoogd platform. Vroeger stond hier een Joodse synagoge, die op 9 november 1938 werd vernietigd. De stoelen symboliseren de 14.000 Joden uit Leipzig die de daaropvolgende jaren werden opgepakt en vermoord. Op een gedenkteken staan de namen van alle vermoorde Joden. Dit Holocaust Monument mag dan redelijk onopvallend zijn, het heeft een krachtige boodschap.

Het rauwe Plagwitz

Leipzig dankt zijn bijnaam ‘Hypezig’ voornamelijk aan de wijk Plagwitz. Aan het begin van de 20e eeuw was deze wijk nog een van de grootste industriegebieden van Europa. Na de Tweede Wereldoorlog en het begin van de DDR-periode raakten de fabrieken ernstig in verval. Toch bleef de industrie tot het einde van de DDR draaien, maar was de luchtvervuiling gigantisch. Na de Duitse hereniging werden vrijwel alle fabrieken gesloten. De rijen aan lege fabriekspanden werden getransformeerd in studio’s en tentoonstellingsruimtes. Het oude station Leipzig-Plagwitz werd omgetoverd tot luxe gezinswoningen en het voormalige spoor is tegenwoordig een park. Vanwege de lage huur zijn veel jongeren naar de wijk getrokken en worden hier allerlei projecten gestart. Plagwitz is uitgegroeid tot een sfeervolle en levendige woonwijk waar het industriële erfgoed nog steeds goed zichtbaar is. Geniet van de kleurrijke graffiti bij de Bermuda Dreieck. Breng een bezoek aan het Oldtimermuseum. Maak een wandeling langs het Karl-Heine-Kanal of huur een bootje en ontdek ‘Klein Venetië’.

Baumwollspinnerei en Kraftwerk

De Baumwollspinnerei was ooit de grootste katoenfabriek van heel Europa. Vanaf 1884 werd hier katoen geproduceerd, maar de fabriek werd in 1993 gesloten. Na de sluiting van de fabriek hebben verschillende kunstenaars zich gevestigd op het voormalige industrieterrein. ‘From cotton to culture’ is de slogan van de Baumwollspinnerei. En dat is precies wat je hier ziet. Geen katoen meer, maar kunst. Ruim 100 ateliers, 14 galerieën, werkplaatsen, een drukkerij, een dansschool en een bioscoop hebben zich hier gevestigd. Ook als je weinig hebt met kunstwerken, is het voormalige industrieterrein de moeite waard om te bekijken. Het is zelfs mogelijk om te overnachten in verschillende kamers en appartementen. Iets verderop ligt een andere belangrijke bezienswaardigheid van Plagwitz; het Kunstkraftwerk. In de voormalige warmtecentrale is tegenwoordig een museum gevestigd voor hedendaagse kunst en design.

KarLi

De Karl-Liebknecht-Strasse is één van de populairste straten van de wijken Südvorstadt en Connewitz. Liefkozend wordt de straat KarLi genoemd. Vanwege de vele restaurants, cafés en pubs is deze straat enorm populair onder de jongeren. Veel studenten wonen dan ook aan de Karl-Liebknecht-Strasse. Je vindt er talloze kleine (boetiek)winkeltjes. Bezienswaardigheden aan de KarLi zijn onder meer de ‘Löffelfamilie’, naTo en het Fisher-Art huis. De straat loopt van de Südvorstadt over in de wijk Connewitz. Men zegt dat het hippe en authentieke karakter van de Südvorstadt de laatste jaren steeds meer naar Connewitz is getrokken. De sfeer van Connewitz is vergelijkbaar met de wijk Plagwitz. Een pluspunt is dat Connewitz veel meer recreatiegebieden heeft. De Cospudenmeer, Pleisse-Auenwald en de bossen van Ratzholz liggen direct om de hoek.

Asisi Panometer

Een belangrijke bezienswaardigheid van Connewitz is de voormalige gashouder, waar ooit het gas voor de stad werd opgeslagen. Tegenwoordig heeft de Gasometer een andere functie, want hier is een uniek kunstwerk te zien van kunstenaar Yadegar Asisi. Ik leerde het werk van deze kunstenaar al een aantal jaar geleden kennen na mijn bezoek aan het Panometer in Dresden. Ook in Berlijn heb ik zijn bijzondere kunstwerken al mogen bewonderen. Asisi staat bekend om de gigantische panoramische beelden van 360 graden. Sinds 2003 kunnen mensen zijn kunstwerken bewonderen in het Asisi Panometer in Leipzig. Het kunstwerk is 32 meter hoog en 105 meter lang. Dankzij licht- en geluidseffecten wordt je als bezoeker helemaal in het kunstwerk meegezogen. Het kunstwerk verandert met enige regelmaat. In het verleden kon je hier genieten van de Mount Everest, Rome in het jaar 312, Leipzig tijdens de Völkerschlacht en de Titanic. Tijdens mijn bezoek hing er een kunstwerk van de Franse stad Rouen in de 19e eeuw. Direct naast het Panometer staat een tweede oude gashouder: Arena am Panometer. Deze voormalige gashouder wordt gebruikt voor verschillende evenementen.

Eisenbahnstraße

De Eisenbahnstraße vind je in het oosten van Leipzig, in de wijk Volkmarsdorf. Deze straat is 2,5 kilometer lang en wordt gezien als een belangrijke verbindingsweg tussen verschillende wijken. Lange tijd had de Eisenbahnstraße geen goede reputatie. Sterker nog, deze straat werd omgedoopt tot de gevaarlijkste straat van Duitsland. Criminaliteit en de drugshandel behoorden tot de orde van de dag. Al in de DDR-periode had de straat een slechte periode. Hier woonden voornamelijk mensen uit de arbeidersklasse. Na de Duitse hereniging vestigden zich vooral immigranten in het oosten van Leipzig. Veel huizen waren vervallen of stonden leeg. Na grondige renovaties trokken vooral jonge mensen massaal naar het oosten van de stad omdat de huur hier nog laag is. Hierdoor is de wijk tot leven gekomen en heeft het zich ontwikkeld tot een trendy wijk. Naast studenten woont hier een mengelmoes aan verschillende culturen. Vooral voor culinaire liefhebbers valt er dus veel te ontdekken. Er zijn de laatste jaren steeds meer restaurants, cafés. bars en winkels geopend. Hoewel de reputatie nog altijd niet volledig is opgepoetst, timmert de wijk rondom de Eisenbahnstraße aan de weg. Men verwacht dat de buurt binnenkort zou kunnen concurreren met Plagwitz.

Proef een Gose

Duitsland kent veel verschillende bierstijlen. Keulen staat bekend om Kölsch, Düsseldorf om Altbier en Bamberg om Rauchbier. Leipzig heeft weer zijn eigen biersoort: Gose. Van oudsher werd het bier gebrouwen in Goslar. Het water uit de rivier Gose geeft het bier een zoutachtige smaak. Vooral in de 19e eeuw was Gose zeer populair onder de lokale bevolking en ook Leipzig begon met het brouwen van deze bierstijl. In de 20e eeuw verdween Gose langzaam. Het bier werd niet meer in Goslar gebrouwen en andere brouwerijen sloten ook hun deuren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vernietigden de Russen de overige brouwerijen. Pas in 1986 kwam Gose weer op de kaart te staan in een café in Leipzig en gelukkig heeft het een comeback gemaakt. Het bier smaakt zoutig, maar is toch fris. Je proeft citroen en een beetje koriander en heeft een laag alcoholpercentage. Zie je het op de kaart staan? Proef dan zeker een glas Gose.

Een leuke plek om Gose te proeven is bijvoorbeeld het Bayerischer Bahnhof. Tot de sluiting in 2001 was dit het oudste nog werkende treinstation van Duitsland. Tegenwoordig is hier een restaurant met eigen brouwerij gevestigd. Naast het Original Gose kun je ook de Gose Brandbier (destillaat van het bier), Leipziger Kräuter Wilhelm (kruidenlikeur) en Leipziger Allasch (kummel likeur) proeven. Voor speciaalbier raad ik Goldhopfen Craft Beer Bar, Dr. Hops en Katter 11 aan.

Eten bij de Auerbachs Keller

In een grote stad als Leipzig zijn natuurlijk talloze goede restaurants te vinden. Ik licht er toch eentje uit. De Auerbachs Keller is namelijk het op één na oudste en het beroemdste restaurant van Leipzig. Al in de 16e eeuw was het een populaire wijnkelder. De Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe noemde het zijn favoriete wijnbar. In zijn beroemde drama ‘Faust’ verwijst Goethe naar de Auerbachs Keller en daardoor kreeg het restaurant wereldwijde bekendheid.

Leipzig verkennen met een Trabant

In Berlijn zijn de Trabi-safari’s ongekend populair. De Trabant is de iconische auto uit de DDR. Ze werden geproduceerd in Zwickau en moesten de betaalbare volksauto voor de DDR-burgers worden. De bekende Trabant 601 rolde in de jaren ‘60 van de band. Deze auto bepaalde het straatbeeld van het voormalige Oost-Duitsland. Er waren nauwelijks alternatieven en mensen moesten soms 18 jaar wachten op hun auto. Toen de Muur viel, wisselden de Oost-Duitsers massaal hun Trabant in voor westerse auto’s. Trabant ging in 1991 failliet, maar werd daarna ongekend populair. Hoewel ze vrijwel geheel uit het straatbeeld verdwenen zijn, kun je nog altijd een ritje maken in dit leuke autootje. Net als in Berlijn en Dresden, kun je rondleidingen door Leipzig in een Trabant maken. Tours kun je boeken bij TrabiErleben. Een leuke en alternatieve manier om de stad te ontdekken.

Voetbalwedstrijd bezoeken

Leipzig telt 3 voetbalclubs die betaald voetbal spelen. Chemie Leipzig en Lokomotive Leipzig zijn de twee traditionele voetbalclubs van de stad. Chemie werd tweemaal kampioen in de DDR en won de beker een keer. Lokomotive Leipzig won de beker 5 maal en behaalde in 1987 de finale van de Europacup II, die verloren werd tegen Ajax door een doelpunt van Marco van Basten. Na de Duitse hereniging werd de DDR Oberliga opgeheven en de clubs uit het voormalige Oost-Duitsland verdeeld in de Duitse competities. Lokomotiv haalde eenmaal de Bundesliga, maar werd failliet verklaard in 2003. Fans van de club riepen nieuw leven in de voetbalclub, maar Lokomotive kwam nooit verder dan het 4e niveau. Ook met Chemie Leipzig ging het niet veel beter. De club werd tweemaal failliet verklaard en speelt ook in de lagere divisies van Duitsland.

In 2009 werd een derde club in Leipzig opgericht: RB Leipzig. Hoofdsponsor van de club is Red Bull, maar vanwege reglementen heet de club Rasenballsport Leipzig. De club begon op het 5e niveau, maar knokte zich in 2016 naar de Bundesliga. Voor het eerst sinds 2009-2010 speelde er weer een club uit Oost-Duitsland op het hoogste niveau. Omdat RB Leipzig een product is van Red Bull en al snel successen haalde, werd de club een van de meest gehate en gevreesde voetbalclubs van Duitsland. Tijdens een wedstrijd tegen Dynamo Dresden werd er zelfs een afgehakte stierenkop het veld opgegooid, een onsmakelijke verwijzing naar het logo van Red Bull. Hoewel de club niet geliefd is, doen ze het al een aantal seizoenen zeer goed. Als voetballiefhebber klopt mijn hart ook sneller voor de traditionele clubs. Maar in 2017 bracht ik een bezoek aan een wedstrijd van RB Leipzig en zag ik ze met 4-0 winnen van SC Freiburg.

Leipzig en Dresden zijn samen de grootste en bekendste steden van de deelstaat Saksen. Beide steden zijn totaal niet met elkaar te vergelijken en hebben hun eigen charme. Ik kan het aanraden om zowel Leipzig als Dresden eens te bezoeken. Maar vergeet ook zeker niet de kleinere steden in Saksen. Zwickau, Freiberg, Zittau, Görlitz en Bautzen zijn een stuk minder bekend bij het grote publiek, maar al deze steden zijn de moeite waard om te ontdekken. De Sächsische Schweiz is bij veel mensen bekend, maar veel bezoeken alleen de Bastei. Wil je dit natuurgebied goed ontdekken, wandel dan de Malerweg. Ik heb de volledige wandelroute gelopen in 2022 en kan de Malerweg alleen maar aanraden. Een andere wandelroute is de Oberlausitzer Bergweg in het uiterste zuidoosten van Saksen. En ben je net als ik een liefhebber van kerst? Dan moet je absoluut eens het Ertsgebergte tijdens de kerstperiode bezoeken. Op Reizen & Reistips kun je inmiddels heel wat berichten lezen over de hoogtepunten van Saksen.