Stedent(r)ips

Bautzen, de stad met de vele torens

In Saksen zijn door de eeuwen heen prachtige steden en stadjes ontstaan die wellicht voor velen niet zo bekend zijn. Bautzen is bijvoorbeeld zo’n stad. Het ligt circa 45 kilometer van Dresden af en is absoluut de moeite waard om eens te bezoeken. Het historische centrum stamt uit het jaar 1002 en is dus al ruim 1000 jaar bewaard gebleven. Niet voor niets kent de stad een rijke geschiedenis. De skyline van Bautzen wordt gedomineerd door torens en daaraan dankt het ook zijn bijnaam ‘de stad van de torens’. De drie ‘S’-en zijn daarnaast onlosmakelijk aan de stad verbonden. Senf (mosterd), Sorben (een Slavisch volk) en Gesessen (vastgezeten). Bautzen stond hoog op mijn lijstje om eens te bezoeken. Tijdens de Grand Tour Saksen kon ik kennis maken met deze bijzondere stad.

Bautzen - Skyline
De skyline van Bautzen met de burgwallen en de torens

De 14 torens van de stad

Bautzen is gelegen op een granieten rotsplateau boven de Spree en lijkt in de afgelopen 1000 jaar nauwelijks te zijn verandert. Wie de stad van een afstand bekijkt zal zien dat de skyline wordt gedomineerd door de imposante burgwallen en een reeks torens. In totaal zijn er 14 torens in de stad te vinden. Niet voor niets wordt Bautzen dan ook ‘de stad van de torens’ genoemd. Één van de beroemdste torens is de Reichenturm. Deze staat, net als de toren van Pisa, behoorlijk scheef want hij staat 1,44 meter uit zijn loodlijn. Veel van de torens kunnen worden beklommen en bieden een prachtig panorama over de stad. De ‘Alte Wasserkunst’ heeft een ingenieus systeem om water op te pompen naar het bovenste stadsdeel zodat de bewoners vroeger niet helemaal de berg af moesten komen.

In totaal telt Bautzen 14 torens en daaraan dankt het ook de bijnaam ‘de stad van de torens’.

Bautzen - Reichenturm
Bautzen's toren van Pisa, de Reichenturm
Bautzen - Lauenturm
Bautzen - Matthiasturm
In totaal heeft de stad 24 torens

Sorbische hoofdstad

Wanneer je in Bauzten rondloopt, let dan eens op de straatnaamborden. Je zult zien dat alle benamingen in twee talen worden weergegeven. Naast Duits wordt er immers ook Sorbisch gesproken. Bauzten, of ‘Budysin’, is namelijk de Sorbische hoofdstad in de regio Oberlausitz. De Sorben is een West-Slavisch volk dat er al woonde voordat de Duitsers er woonden. Eeuwenlang werden ze vervolgd en gediscrimineerd met als dieptepunt de nazi-periode tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de DDR periode werden de Sorben gekoesterd en is een kleine ‘wederopbouw’ gedaan aan het culturele erfgoed. In Bauzten en omgeving leven tegenwoordig nog zo’n 40.000 Sorben.

Wie meer wil weten over de cultuur van de Sorben kan een bezoek brengen aan het kasteel Ortenburg. Dit museum geeft een goed beeld van deze unieke bevolkingsgroep in Duitsland. Tevens zetelt de ‘Domowina’ in de stad, een organisatie die zich inzet voor het behoud van de Sorbische cultuur. Steeds minder mensen spreken de taal en langzaam maar zeker lijken de culturen van de Sorben te verdwijnen. Zonde, vindt men en daarom wordt onder meer de Sorbische krant gesubsidieerd zodat de taal niet verdwijnt. Rond Pasen vieren de Sorben hun traditie met grote optochten in traditionele klederdracht.

Bautzen - Sorbische teksten
Bautzen - Sorbische teksten
Sorbische benamingen op de straatborden onder het Duits

Ontdek Bauzten met een gids

Als je de hoogtepunten van de stad wil bezoeken en nuttige informatie daarbij wil horen, kun je het beste een stadsgids inhuren. Dit kun je doen bij Die Stadtverführer. Bautzen heeft 1000 historische gebouwen en het is natuurlijk onmogelijk om ze allemaal op één dag te zien.

Mijn gids gedurende de dag was Martin Pasch, een zeer vriendelijke man die me graag de mooiste plekjes van Bautzen wilde laten zien. Te beginnen met de Nikolaifriedhof. Deze begraafplaats werd aan het begin van de 15e eeuw ingewijd. In 1444 werd de laatgotische Nikolaikirche rondom de begraafplaats gebouwd. Tijdens de Dertigjarige Oorlog werd deze kerk vernietigd in 1634. De kerk werd nooit meer opgebouwd en is nu een bijzondere ruïne. Rondom de ruïnes zijn oude grafstenen te zien. Er liggen onder meer dominees en bisschoppen begraven en ook enkele Sorbische mensen.

Samen met stadsgids Martin Pasch van Die Stadtverführer verken ik Bautzen. Hij kent de stad uit zijn duimpje en brengt me ook naar de verborgen pareltjes.

Bautzen - Nikolai Friedhof
De ruïnes van de Nikolaikirche
Bautzen - Nikolai Friedhof
Bautzen - Nikolai Friedhof
Rondom de ruïnes is een begraafplaats gelegen

De Dom St. Petri is zonder twijfel een toeristische trekpleister van de stad. Dit kerkgebouw is om twee redenen bijzonder. Allereerst heeft het schip een scherpe knik. Tijdens het bouwen van het schip stuitte men op de fundamenten van een andere kerk waardoor men deels moest uitwijken en er een kleine knik ontstond. Daarnaast zou er nog een andere kerktoren gepland zijn geweest die uiteindelijk niet werd gerealiseerd. Het tweede bijzondere aan de kerk is dat het hier gaat om een simultaankerk, de eerste van Duitsland. Dat wil zeggen dat de kerk door zowel katholieken als evangelisten wordt gebruikt. Ze worden in de kerk gescheiden door een simpel hekwerk. Vroeger werd de kerk door troepen van Napoleon gebruikt als een paardenstal.

De toren van de Dom is tevens de hoogste toren van Bautzen. Hier woont één van de drie torenwachters van Duitsland. Toevallig genoeg zijn alle torenwachters woonachtig in Saksen. Zoals zoveel kerken heeft ook deze Dom een schatkamer. Voor een bezoek aan de Domschatzkammer hoeven de bezoekers niets te betalen. Je vind deze schatkamer aan de ‘Aan der Petrikirche’ straat.

Bautzen - Dom St. Petri
De bijzondere Dom St. Petri, achterin zie je de knik in het schip

De Dom staat aan de Fleischmarkt. Hier kun je een variatie aan kleurrijke herenhuizen in Renaissance- en Barokstijl zien. Opvallend aan het plein is tevens het Rathaus. Dit statige stadhuis is 800 jaar oud en heeft een unieke ‘Sonnenuhr’ die zowel uren, de datum, de maand en lengte van de dag toont. Wat je echter niet ziet vanaf het plein is dat er een compleet ondergronds gangenstelsel is die de huizen aan elkaar verbind. Bij het toeristenbureau van Bauzten mag ik een kijkje nemen in deze gangen.

Bautzen - Rathaus
Het Rathaus aan de Fleischmarkt
Bautzen - Ondergrondse gangen
Onder de Fleischmarkt gaan deze gangen van gebouw naar gebouw

Martin neemt me mee naar de verschillende torens van Bautzen. Zoals gezegd telt de stad maar liefst 24 torens, waarvan er veel beklommen kunnen worden. Meestal zijn de torens enkel op bepaalde dagen toegankelijk, maar Martin heeft de sleutel geregeld voor het beklimmen van de Matthiasturm. Deze toren vormde een onderdeel van de burcht die de Hongaarse koning Matthias Corvinus liet bouwen in 1401 en is ook naar deze koning vernoemd. Een reliëf aan de stadszijde laat een beeld van Mathhias Corvinus zien. De Matthiasturm was de enige toegang tot de burcht. Op de tweede verdieping zijn de restanten van de St. Georgskapelle te zien die tijdens de Dertigjarige Oorlog afbrandde.

Vanaf de toren hebben we een mooi uitzicht over de stad en het achterland. De stad had het tijdens de DDR-periode zwaar, maar sindsdien heeft men zich behoorlijk ingezet om de stad compleet te renoveren. Hier is men duidelijk in geslaagd.

Bautzen - Uitzicht Matthiasturm
Het uitzicht op Bautzen vanaf de Matthiasturm

We verlaten de binnenstad en rijden het rotsplateau af om de stad eens van een afstandje te bewonderen. Vanaf hier kun je zien hoe bijzonder de stad is opgebouwd.

Onder de rotsen staat één van de oudste huizen van Bautzen. Het huis werd in 1604 gebouwd en overleefde als enige de grote stadsbrand van 1634 en de daaropvolgende branden en oorlogen. Men dacht dat het huis werd beschermd door een heks, waaraan het ook zijn naam Hexenhaus dankt. Het blijkt dat er onder of rondom het huis ene waterput ligt, waarmee de bewoners het huis nat konden houden. Kijk vooral ook even naar het dak van het huis. Vanuit elke hoek lijkt de afmeting va het dak anders te zijn.

Eveneens bijzonder en prachtig is het Villa Weigang. Het huis werd uit een ontwerp van de architect Professor Alvin Anger gebouwd in 1903 in Jugendstil. Dit is zonder twijfel het mooiste huis in Bautzen.

Bautzen - aanzicht op de stad
Een mooi plekje met zicht op de stad
Bautzen - Hexenhaus
Bautzen - Villa Weigang
Bijzondere gebouwen van Bautzen zoals het Hexenhaus en Villa Weigang

Gevangenissen in Bautzen

Al sinds de 19e eeuw stonden er in Bautzen twee gevangenissen. Ze staan bekend onder de namen Bautzen I en Bautzen II. Met name Bautzen II werd berucht onder de politieke gevangenen. De eerste politieke gevangenen werden hier al vastgehouden in de nazitijd. Na de oorlog, onder het Russische bezettingsleger, vielen er veel slachtoffers in de periode van 1945 tot 1949. In de DDR maakte de Stasi gebruik van het gebouw. Politieke tegenstanders van het communistische bewind werden hier, soms jarenlang, gevangen gehouden. Het ‘Ab nach Bautzen’ kreeg zo een heftige onderlaag omdat mensen soms jarenlang van de radar verdwenen.

Na de val van de Muur werd Bautzen II een gevangenismuseum waar bezoekers een idee kunnen krijgen hoe de mensen hier soms jarenlang werden vastgehouden. De gevangenen werden hier niet fysiek mishandeld, maar zeker psychisch. Nog altijd herbergt het pand allerlei geheimen. Vrij recent werden in de isoleercellen afluisterapparatuur gevonden. Bizar genoeg kwam het apparatuur uit het gehate Westen. Het museum kun je op eigen houtje verkennen, maar op vrijdagen en in het weekend kun je de gevangenis met een gids bezoeken. Interessant om ook meer te weten komen over de gevangenen die hier hebben gezeten.

Bautzen II was in de de DDR-periode een beruchte gevangenis omdat hier politieke gevangenen jarenlang van de radar verdwenen en psychisch werden mishandeld.

Bautzen I wordt nog altijd gebruikt als een gevangenis. Het gebouw draagt de bijnaam ‘Gelbes Elend’, vanwege de gelige bakstenen waarmee het pand is opgebouwd. Een bezoekje aan de gevangenis is niet mogelijk. Buiten de muren van de gevangenis kun je wel de Karnickelberg bezoeken. Hier werden politieke gevangenen begraven ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Men vermoed dat er nog duizenden lichamen diep onder de grond verstopt zijn.

Bautzen - Gedenkstätte Bautzen II
Bautzen - Gedenkstätte Bautzen II
Bautzen II was ten tijde van de DDR een beruchte stasigevangenis
Bautzen - Gedenkstätte Bautzen II
Politieke gevangen werden jarenlang hier psychisch mishandeld
Bautzen - Karnickelberg
Graven herdenken de de overledenen op de Karnickelberg

Avondwandeling met Mönch Eusebius

Mijn tip om ’s avonds te eten in Bautzen is het Restaurant Mönchshof. Op de kaart staan typische gerechten uit de regio die ook nog eens erg smaakvol zijn. Er wordt hier ook bier gebrouwen en bierlikeur gestookt. ’s Avonds betreed een man verkleed als monnik het restaurant. Deze monnik staat bekend als Mönch Eusebius. Je kunt je vervolgens bij hem aansluiten voor een rondwandeling door de stad. Tijdens deze rondwandeling vertelt de monnik over geloof en ongeloof, liefde, haat, verraad en de historie van Bautzen.

De botten van Mönch Eusebius werden in 1896 gevonden in de kloosterlijke gewelven. Hij werd waarschijnlijk gestraft door zijn daden. Hij veranderde in een geest en leidt sindsdien mensen van ver en dichtbij, jong en oud, rijk en arm door zijn stad. De rondleiding met Mönch Eusebius vinden plaats op iedere dinsdag (om 21.00) en donderdag (om 20.00) en kosten €6,00 per persoon. Het is wel handig al je tijdens de rondleiding Duits verstaat.

Bautzen - Restaurant Mönchshof
Bautzen - Restaurant Mönchshof
Mijn tip voor het avondeten: Restaurant Mönchshof
Bautzen - Mönch Eusebius
Bautzen - Mönch Eusebius
Ontdek de geschiednis van de stad met Mönch Eusebius
Bautzen - Skyline bij avond
De verlichte torens en burgwallen bij avond

Bautz'ner Senf

Als ik mosterd nodig heb, haal ik deze het liefst in Duitsland en dan het liefste Bautz’ner Senf. Bautzen staat namelijk bekend om zijn mosterd. De rijke mosterdgeschiedenis gaat al terug naar 1866. Ten tijde van de DDR was de mosterd één van de belangrijkste handelsproducten in Oost-Europa. Na de val van de Muur was het enige tijd onzeker of de productie van de mosterd kon worden voortgezet. In tegenstelling tot veel andere producten uit de DDR, bleef de mosterd geliefd bij de Duitsers. Er werd geïnvesteerd in het bedrijf en men verhuisde naar Kleinwelka, een dorp binnen de gemeente van Bautzen. De Mittelscharfe mosterd wordt gezien als delicatesse en wordt naar geheim recept geproduceerd. Tegenwoordig wordt er naast mosterd ook verschillende barbecuesauzen geproduceerd.

Bautz’ner Senf was in de DDR-periode de belangrijkste handelsproducten. Nog altijd is de mosterd ongelooflijk populair… en erg lekker!

Aan de Fleischmarkt kunt je het Mosterdmuseum bezoeken met de aangrenzende Bautz’ner Senfladen. Hier kun je de verschillende mosterdsoorten proeven. Enkele mosterdsoorten heb ik nog niet eerder in de winkels gezien. Denk hierbij aan aparte smaken mosterd zoals knoflook, bier of bosbessen. Met mosterd kun je heerlijke maaltijden bereiden en die kun je onder andere eten bij de Bautzner Senfstube. Dit is dan ook mijn lunchtip! Kun je niet genoeg van mosterd krijgen? In augustus tot september vinden ook de Bautzner Senfwochen plaats.

Bautzen - Bautz'ner Senf
Bautzen staat natuurlijk ook bekend om de Bautz'ner Senf
Bautzen - Bautzner Senfstube
Bautzen - Bautzner Senfstube
Bij Bautzner Senfstube kun je heerlijke gerechten eten met mosterd

Tip voor overnachting in Bautzen

Tijdens mijn verblijf in Bautzen heb ik overnacht in Haus Buchheim – Pension am Schloss. Deze accommodatie is gelegen aan de oudste straat van Bautzen en ligt op een afstand van 120 meter van de Dom. Het gebouw stamt uit de 16e eeuw en heeft ruime kamer, ieder met een eigen badkamer. ’s Ochtends kun je aanschuiven bij het ontbijt in een huiselijke eetzaal. Het personeel is vriendelijke en geeft je graag tips over de stad en de omgeving. Je kunt je auto parkeren achter het hotel, maar pas op… de parkeerplaats is redelijk klein en krap.

Bautzen bezoeken? Absoluut!

Martin vertelde me tijdens de rondleiding dat hij hoopte dat ik voor meer toeristen in de stad kon zorgen. Hoewel Bautzen een prachtige stad is, weten nog niet veel Nederlanders of Belgen de stad te vinden. Een enkeling die onderweg is naar Polen of Tsjechië maakt nog wel een korte stop in Bautzen, maar men hoopt meer toeristen te mogen verwelkomen. Bautzen heeft alle elementen in huis voor een geslaagd lang weekend. De stad ademt geschiedenis, is rijk aan torens, heeft zeer vriendelijke mensen, lekker eten, een bijzondere cultuur en prachtige historische gebouwen. In de winterperiode vindt natuurlijk ook hier de kerstmarkt plaats. Deze wordt gerekend tot één van de oudste van Duitsland en trekt jaarlijks meer dan 100.000 bezoekers.

Wat mij betreft moet je deze stad zeker op je lijstje zetten wanneer je een bezoek plant aan Saksen.

Bautzen - Woningen
Bautzen telt meer dan 1000 historische gebouwen
Bautzen - Woningen
Bautzen - Woningen
Waaronder een tal van prachtige herenhuizen in Renaissance- en Barokstijl

Plan je reis naar Bautzen

  • Vanuit Utrecht is het ongeveer 7,5 uur rijden naar Bautzen. Je kunt ook het vliegtuig nemen. Koop een vliegticket naar Dresden rechtstreeks bij Transavia of ga op zoek naar andere goedkope vliegtickets. Vanuit Dresden is het een uur met de trein of auto.
  • Een hotelkamer kun je het beste boeken via booking.com. Voor alternatieven kun je kijken bij Trivago.
  • Heb je een huurauto nodig? Vergelijk de prijzen bij Sunny Cars, EasyTerra of Rentalcars.com.
  • Tours en tickets kun je eenvoudig vooraf boeken bij Getyourguide.com.
  • Koop bij bol.com een reisgids.
  • Voor meer informatie kun je een kijkje nemen op de website van Saksen Toerisme.

Disclaimer: De Grand Tour Sachsen is tot stand gekomen in samenwerking met Saksen Toerisme. Ik krijg niet betaald voor het schrijven van dit artikel en alles wat je leest is mijn persoonlijke mening/ervaring

Danny van der Meijden
Danny van der Meijden

Ik ben een webdesigner/webdeveloper/video-editor en één van mijn grootste hobby's is het maken van reizen. Niet alleen geniet ik van al het pracht en praal dat de wereld heeft te bieden, maar tevens ben ik er gek op om video's en veel foto's te maken van datgene wat ik zie.

Ik reis graag ieder jaar van continent naar continent en wil zoveel mogelijk op eigen houtje ontdekken en zien!

Meer informatie
Booking.com