Zwickau, stad van de Trabant en Audi

Laten we beginnen met een klein beetje geschiedenis. Zwickau werd in 1118 voor het eerst genoemd in een document. Destijds heette de stad ‘Zcwickaw’ en werd het bewoond door de Sorben. Een eeuw later kreeg Zwickau stadsrechten. Vanwege de ligging aan de rivier Mulde liepen er belangrijke handelsroutes door de stad en dit zorgde voor welvaart en werd de stad ommuurd. Dankzij de winning van zilver en koper kende de stad een economische bloei. Aan het einde van de 15e eeuw kwam de textielnijverheid op gang. De lakens uit Zwickau waren tot ver buiten Saksen bekend. Steenkool werd al in de middeleeuwen ontdekt, maar met name in de 19e eeuw kon er meer steenkool gewonnen worden door de introductie van de stoommachine. De auto-industrie kwam in 1904 op gang toen August Horch zijn bedrijf vestigde in Zwickau. Hier werden in eerste instantie auto’s onder het merk Horch geproduceerd en later Audi. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin de historische stad vrijwel onbeschadigd bleef, verhuisde de Audi fabriek naar West-Duitsland. Maar Zwickau bleef een autostad. Vanaf 1957 produceerde VEB Sachsenring Automobilwerke Zwickau de Trabant. Hoewel de Trabant niet meer bestaat, worden er nog altijd auto’s gebouwd in de stad, namelijk de Volkswagen.

Zwickau is gelegen in de deelstaat Saksen, in het oosten van Duitsland. Met zo’n 90.000 inwoners is het de vierde stad van deze deelstaat. De stad behoort tot de Chemnitz.Zwickau.Region, een regio die vooral bekend staat om industrie, cultuur en natuur. Zwickau ligt ten zuiden van Leipzig en ten westen van Dresden en vormt de toegangspoort tot het Ertsgebergte.

Misschien is Zwickau een stuk minder bekend dan steden als Dresden en Leipzig, er valt voldoende te zien en te doen. Interessante musea, een fotogenieke oude binnenstad en prachtige omliggende natuur die je te voet of met de fiets kan verkennen. Zwickau is een bezoek waard. Wil je alle bezienswaardigheden van de stad ontdekken, heb je zeker twee dagen nodig. Ik zet mijn tips voor je op een rijtje.

Een must visit: August Horch Museum

De autogeschiedenis heeft een belangrijke rol gespeeld in de stad. August Horch, die heeft gewerkt voor Carl Benz, startte aan het einde van de negentiende eeuw zijn autofabriek A. Horch & Cie. In Keulen werd de eerste Horch auto geproduceerd. Vier jaar later verhuisde de fabriek naar Zwickau. Horch krijgt vervolgens ruzie met geldschieters en start een nieuw bedrijf. Dit bedrijf mag echter niet zijn naam dragen. Daarom vertaalt hij Horch (in het Duits ‘luister’) in het Latijn: Audi is geboren. De fabrieken van Horch en Audi liggen direct naast elkaar en zijn elkaars concurrenten. Vanwege de slechte economische omstandigheden fuseren in 1932 de automerken Horch, Audi, DKW en Wanderer onder de vlag Auto Union. Tot aan de Tweede Wereldoorlog werden er personenauto’s geproduceerd, tijdens de oorlog speelde Auto Union een rol als leverancier van de Duitse Wehrmacht. Oud-werknemers van Auto Union richten na de oorlog een nieuw bedrijf op in Ingolstadt.

De DDR bouwde na de oorlog zijn eigen automobielindustrie op. In de voormalige fabriekshallen van Horch en Audi rolt in 1957 de eerste Trabant van de band. De auto moest een Oost-Duitse volksauto worden die betaalbaar was voor de inwoners van de DDR. Vanwege het gebrek aan grondstoffen werd Duroplast gebruikt voor de carrosserie. Goedkoop, licht en sterk. In de jaren ‘60 rolde de bekende Trabant 601 van de band. Deze auto werd ‘de betere Volkswagen Kever’ genoemd. De DDR was echter niet bereid om te investeren in nieuwe technologieën en daardoor stond de ontwikkeling van de Trabant compleet stil. Voor de DDR-burgers waren er echter nauwelijks alternatieven. Sterker, mensen moesten soms 18 jaar wachten op hun Trabant. Toen de Muur viel, gebruikten veel Oost-Duitsers hun Westmarken om een tweedehandse auto uit het westen te kopen en hun Trabi in te ruilen. De Trabant overleefde dan ook de Duitse hereniging niet. In 1991 sloot de fabriek zijn deuren. Toch bleef de Trabant extreem populair. De Trabant is cult en een soort boegbeeld van ‘Ostalgie’, een term voor het verlangen naar de tijden van de DDR. Nog altijd worden er in Zwickau auto’s gebouwd. Net buiten de stad staat de Volkswagen fabriek.

In de oude fabriekshallen is tegenwoordig het August Horch Museum gevestigd. Ga je naar Zwickau, dan is dit museum een must-visit. Ook als je helemaal geen groot liefhebber bent van auto’s, zul je dit museum enorm boeiend vinden. Ik bezocht het museum in 2009 al eens, maar na de verbouwing in 2017 is het museum een stuk moderner en groter geworden. Ga terug in de tijd en ontdek de autogeschiedenis van Zwickau in het August Horch Museum. In het museum staan zo’n 160 auto’s tentoongesteld en ontdek je de volledige tijdlijn van August Horch en Audi. Bewonder de eerste auto’s die gebouwd werden onder de naam Horch. Iets verder staan vier auto’s naast elkaar gepositioneerd en wordt het beeldmerk van Audi, de vier ringen, direct duidelijk. In de kelder staat auto’s en motorfietsen van DKW en Wanderer opgesteld. In het bijgebouw wordt het racen in de jaren ‘20 en ‘30 uitgelicht. Je kunt op de tribunes plaatsnemen en een interactieve videopresentatie bekijken over de geschiedenis van de gestroomlijnde racewagens.

Mijn favoriete gedeelte moet dan nog komen. De volgende ruimte is namelijk volledig gewijd aan de Trabant. Op deze locatie werd deze iconische DDR-wagen gebouwd. Niet alleen kun je verschillende Trabant modellen bewonderen, je kunt ook een virtueel ritje maken door een woonwijk uit de DDR, meer te weten komen over de productie van Duroplast en een typische ‘Datsche’ van binnen bekijken. Pronkstukken zijn de miljoenste Trabant en de allerlaatste gebouwde Trabant.

Het is dat wij een strak programma hadden in Zwickau, want anders kon ik hier uren rondwandelen. Ik begrijp heel goed waarom de stad trots is op dit museum.

Kom meer te weten over het leven van Robert Schumann

Zwickau staat niet alleen bekend om de auto-industrie. Ook muziek speelt een belangrijke rol. Één van de belangrijkste inwoners van de stad was de componist Robert Schumann. Nu moet ik zelf heel eerlijk toegeven dat ik nog nooit van deze man heb gehoord, maar zijn muziek schijnt wereldwijd bekend te zijn. Schumann was een belangrijke componist van de Duitse romantiek. Hij componeerde meer dan 150 muziekstukken. Op de Hauptmarkt staat een standbeeld van Schumann, maar wil je meer te weten komen over zijn leven, dan kun je het Robert Schumann Haus bezoeken. In het huis, waar tegenwoordig een museum is gevestigd, werd Schumann in 1810 geboren. Hier is een permanente tentoonstelling te zien over het leven van Robert Schumann. Zijn vrouw Clara Wieck, ook een bekende pianiste, heeft een grote verzameling aan portretten, manuscripten en eigendommen van Schumann bewaard. Naast een permanente tentoonstelling worden er concerten en lezingen gegeven.

Max Pechstein Museum

Een andere bekende inwoner was Max Pechstein. Deze Duitse kunstschilder wordt gezien als een belangrijke vertegenwoordiger van het expressionisme. Zijn belangrijkste kunstwerken kun je bewonderen in Kunstsammlungen Zwickau. Pechstein was een groot bewonderaar van Vincent van Gogh. Ik ben geen grote kunstkenner, maar zijn stijl van schilderen heeft inderdaad veel overeenkomsten met de Nederlandse schilder. Naast de werken van Pechstein kun je ook werken zien van andere schilders van de 16e tot de 20e eeuw en een beeldencollectie van de beeldhouwer Peter Breuer.

Hauptmarkt

Ik kan een wandeling door het historische centrum van Zwickau aanraden. Omdat het centrum van de stad niet heel groot is, kun je deze eenvoudig te voet verkennen. Start je ontdekkingstocht op de Hauptmarkt. Dit plein ligt midden in de stad en wordt omringd door het Rathaus, Gewandhaus en een aantal prachtige huizen uit verschillende periodes. Het plein wordt gebruikt voor diverse speciale markten en evenementen. In de Adventsperiode is hier de kerstmarkt van Zwickau te vinden. Bekijk ook zeker eens de gevel van het huis aan de Hauptmarkt 13. Bovenin zie je een kanonskogel. Volgens de legende zou de kogel afkomstig zijn van de troepen van Napoleon.

De Dom van Zwickau

De Dom van Zwickau is de belangrijkste religieuze gebouw van de stad. De kathedraal, die bekend staat als Dom St. Marien, werd al voor 1200 gebouwd als een romaanse basiliek. Halverwege de 15e eeuw werd de kerk omgebouwd tot een laatgotische hallenkerk. Martin Luther zou tijdens zijn bezoek aan de stad in 1522 hebben gepreekt in de kerk. Aan de buitenzijde zie je verschillende beelden van belangrijke figuren die iets te maken hebben met de stad, waaronder Luther. Jammer genoeg was de kerk gesloten tijdens mijn bezoek aan Zwickau. Naast de historische beelden aan de buitenzijde, heeft de kerk binnen nog een aantal kunstschatten. Ook is het mogelijk om de toren te beklimmen voor een uitzicht op de stad. Bij goed zicht kun je zelfs de Fichtelberg zien.

De Priesterhuizen

Tegenover de portaal van de Zwickauer Dom staan de Priesterhäuser. De huizen werden gebouwd tussen de 13e en 15e eeuw en behoorden tot de pastorie. Hier woonden medewerkers van de kerk en leraren van de beroemde Latijnse school. Vroeger stonden er 12 woningen direct naast elkaar, tegenwoordig zijn er nog vier over. De Priesterhäuser behoren tot de oudste wooncomplexen van heel Duitsland. Ze zijn gerestaureerd en huisvesten tegenwoordig het museum voor de stads- en cultuurgeschiedenis van Zwickau

Wandelen of fietsen in Zwickau

Neem je wandelschoenen mee. Als je Zwickau te voet wil ontdekken, kun je verschillende thematische wandelroutes lopen om de stad zo te ontdekken. Denk bijvoorbeeld aan de Schumann-Rundweg en treed in de voetsporen van Robert Schumann, de Lutherweg waarbij je in de voetsporen treedt van Martin Luther of de Weg zur Industriekultur waarbij je een tijdreis maakt door de industrie geschiedenis van de stad. Stap je liever op de fiets? Dan is de Mulderadweg wellicht iets voor je. De Mulde ontspringt in het Vogtland en loopt via het Ertsgebergte en Zwickau naar Sermuth. In totaal in de fietsroute ruim 155 kilometer lang.

Zwickau is een groene stad, dus je kunt er prima ontspannen . Waar ooit de stadsmuur liep, is nu een groene band aangelegd. Slechts een klein deel van de oorspronkelijke stadsmuur is nog intact met de Pulverturm (kruittoren). Deze is te vinden in het Muldeparadies, waar de Mulderadweg langs loopt. Hier vind je tevens de bijzondere Paradiesbrücke. Sinds 1980 is deze brug een technisch monument. Ten zuidwesten van de stad ligt het park aan de Schwanenteich waar je kunt wandelen of een boottocht kan maken.

En verder?

Een aantal bezienswaardigheden heb ik nog niet benoemd. Het Schiffchen is een laatgotisch huis en staat bij de Kornmarkt. Niet ver van de Hauptmarkt staat het Dünnebierhaus met de bijzondere trapgevel. In het noordoosten van het historisch centrum staan twee kerken direct naast elkaar: St. Johann Nepomuk en de Katherinenkirche. Het Schloss Osterstein was het voormalige kasteel van de stad, tegenwoordig is het een bejaardenhuis. Één van de modernste bibliotheken van Sachsen is te vinden in het Kornhaus (graanschuur) uit de 15e eeuw. Net buiten het historische centrum staat de Alter Gasometer, een industrieel monument waar nu theatervoorstellingen, concerten en lezingen plaatsvinden. Helaas heb ik het Johannisbad niet bezocht. Dit historisch zwembad is namelijk een architectonisch pareltje in Art Noveau. In 1991 werd het zwembad gesloten vanwege de bouwvallige staat, maar na een grondige renovatie behoort het tot één van de mooiste zwembaden van Duitsland.

Iedere keer wanneer ik naar Duitsland afreis, kijk ik altijd uit naar het avondeten. Zo ook in Zwickau. In de oudste huizen van Saksen kun je dineren bij het Brauhaus. Op de kaart staan gerechten uit de regionale kaarten. Probeer zeker de eigen gebrouwen biertjes of zelf gestookte schnapps. Tegenover de Dom St. Marien kun je genieten van de Tsjechische keuken bij Wenzel. Ik kan beide restaurants aanraden als je van goede hausmannskost houdt.

Tijdens mijn bezoek aan Zwickau heb ik overnacht in het First Inn Hotel. Dit hotel is gelegen in het centrum en beschikt over een eigen parkeergarage. De kamers zijn modern en ruim en er wordt ‘s ochtends een heerlijk ontbijt geserveerd. Het hotel ligt op slechts enkele minuten lopen van de Hauptmarkt. Een ideale accommodatie om Zwickau te ontdekken dus.