Zittau, historische en levendige stad in Saksen

De oorsprong van Zittau gaat terug naar de 12e eeuw, toen het nog een Slavisch gehucht was. Nadat de Duitsers het gebied hadden veroverd ontstond er rondom het kasteel een stad. In 1238 werd de stad voor het eerste in documenten vermeld als Sitavia. De stad lag aan een oude handelsroute tussen het Lausitzer gebergte en de Bohemen. Door deze strategische ligging werd de stad snel rijk dankzij handel. De weefnijverheid was één van de belangrijkste handelsproducten.  Zittau kreeg al vroeg de bijnaam ‘De Rijken’. Wellicht ook doordat hier geldmunten voor lange tijd werden geslagen. Veel straatnamen en huizen herinneren nog altijd aan de bloeiperiode. In de 13e eeuw kreeg Zittau stadsrechten en behoorde de stad tot het Boheemse koninkrijk.

Toch kende de stad ook tegenslagen. Er waren verschillende stadsbranden. De laatste grote stadsbrand dateert van 1757 toen onder andere de Johanniskirche en het Rathaus werden vernietigd. Deze stadsbrand was direct ook het einde van de bloeiperiode van Zittau als handelsstad. In de einde van 19e tot aan medio 20e eeuw werd Zittau de stad voor de autobouw. Onder meer de Duitse vrachtwagenmerk Robur werd hier gebouwd.

Het is logisch dat één van de grootste kunstschatten van Zittau geweven kleden zijn. Het Grosse Zittauer Fastentuch is de belangrijkste bezienswaardigheid van de stad. Een vastendoek (ook wel hongerdoek genoemd) werd vanaf de middeleeuwen in rooms-katholieke kerken opgehangen tijdens de vastentijd om het altaar te bedekken. Het doek is 8,20 meter hoog en 6,80 meter breed. Op het doek staan 90 Bijbelse beelden van het Oude tot het Nieuwe Testament. Wie het doek in 1472 heeft gemaakt is niet bekend, maar het doek werd tijdens de vastentijd opgehangen in de Johanniskirche.

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werd het doek door het Rode Leger beschadigd. De Russen sneden het doek kapot en gebruikten het als tentdoek. Het oude wandkleed werd jaren later zomaar gevonden door een man die in de omgeving van Oybin aan het wandelen was. Het doek werd gerestaureerd en is tegenwoordig te zien in de Kreuzkirche.

Het Grosse Zittauer Fastentuch is een vastendoek van 8,20 meter hoog en 6,80 meter breed en is één van de belangrijkste kunstschatten van Zittau.

Naast het grote doek is er ook nog een kleinere variant. Het Kleine Zittauer Fastentuch werd gemaakt in 1573 en is 4,30 meter hoog en 3,40 meter breed. Op het doek staat een kruisigingsbeeld omringd door 40 symbolen van de passie. Tot aan 1684 hing het doek bij de hoogaltaar van de Johanniskirche. Sinds 2005 is dit doek te bewonderen in het stadsmuseum.

Om de belangrijkste bezienswaardigheden van de stad te ontdekken, kun je je aanmelden voor een stadswandeling met gids bij het Toeristenburo. Op deze manier kun je een goede indruk krijgen van de stad, zie je de belangrijkste bezienswaardigheden en krijg je wat meer achtergrondinformatie over de stad zelf. Een bezoek aan het Kleines Fastentuch is hierbij inbegrepen. Ook niet inbegrepen is een bezoek aan de Bürgersaal in het Rathaus. Deze zaal wordt gezien als de mooiste van heel Saksen vanwege de rijk versierde plafond en bronzen borstbeelden. De zaal is iedere woensdag om 15.00 te bezichtigen.

Wil je toch op eigen houtje de stad bezichtigen? Vraag bij het Toeristenburo naar het boekje ‘Zittauer Denkmal- & Kulturpfad’. In dit boekje staan alle bezienswaardigheden en bijzondere gebouwen vermeld. Met dit boekje in de hand kun je een eigen ronde maken langs de belangrijkste bezienswaardigheden. Bekijk de belangrijke gebouwen rondom de Marktplatz en Johannisplatz. Een ander fraai plein is gelegen in de Neustadt waar je onder meer het Salzhaus kunt bezoeken. Rondom de ring kun je ieder uur genieten van het klokkenspel bij de Blumenuhr.

Duitsland telt in totaal nog drie torenwachters. Toevallig kun je ze allemaal vinden in de Duitse deelstaat Saksen, waaronder dus één in Zittau. De torenwachter leeft in de toren van de Johanniskirche. Normaal gesproken kun je de toren van de Johanniskirche bezoeken, maar door stormschade vonden er tijdens mij bezoek herstelwerkzaamheden plaats. Toch mocht ik een kijkje nemen en kon ik even met de torenwachter spreken en zien hoe hij hier leefde. Het laatste wat ik had verwacht was een jonge knul die hier woonde. Met 28 jaren is Felix de jongste torenwachter van Duitsland. Terwijl ik geniet van het uitzicht op Zittau en de omgeving verrast Felix me nogmaals wanneer hij om 10.00 vanaf de toren gaat trompetteren. Dit doet hij driemaal per dag.

Wanneer je de toren beklimt, neem dan achteraf ook zeker in de Johanniskirche zelf. De kerk is het meest dominante bouwwerk in het centrum van Zittau. De bouw van de kerk werd in 1837 voltooid. Het interieur en de kostbare orgel zijn indrukwekkend om te zien.

Terwijl ik van het uitzicht over Zittau geniet, blaast torenwachter Felix op zijn trompet om de toeristen te begroeten. Dit doet hij drie maal per dag.

Zittau ligt in het uiterste oosten van Duitsland. Net buiten de stadsrand komen Duitsland, Tsjechië en Polen samen. Heel gemakkelijk zijn de landen nog niet te bezoeken. Je kunt gemakkelijk van Tsjechië naar Polen en terug, maar vanuit Duitsland naar één van deze landen is wat moeilijker omdat de Neissee Duitsland scheidt van de andere twee landen. Om in één van de twee andere landen te komen zul je dus de Poolse grens moeten oversteken. Wellicht wordt er in de toekomst een brug gebouwd zodat je gemakkelijk de drie landen in enkele minuten kunt bezoeken.

Het Zittauer Gebirge is het kleinste middelgebergte van Duitsland en ligt niet ver van Zittau af. Het gebied is aantrekkelijk voor wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers vanwege de zandsteenbergen, bergtoppen van vulkanische oorsprong en de dalen. Je vind hier een flink aantal trails voor een mooie wandeling en met een beetje geluk spot je tijdens het wandelen reeën, dassen of uilen. Breng ook zeker een bezoek aan Oybin waar je op de berg de ruïnes van een burcht en klooster kunt bewonderen.

De leukste manier om vanuit Zittau naar het Zittauer Gebirge te gaan is met de Zittauer Schmalspurbahn. Meerdere malen kun je met een oude stoomlocomotief naar het eindstation Oybin rijden. Een bijzondere en nostalgische ervaring voor jong en oud.

Het Zittauer Gebirge is ideaal voor een dagtrip. Je kunt er wandelen, fietsen of de ruïnes van de burcht en klooster bezoeken.

Misschien kijk je het wel eens; het programma ‘Ik Vertrek’. Mensen vertrekken naar het buitenland om daar een hotel, restaurant of iets anders te beginnen. Vaak kopen ze een enorm bouwval op om er toch iets moois van te maken. Toen ik vanuit Bautzen naar ZIttau reed, kreeg ik van meerdere mensen de tip om via de 96 te rijden. Een mooie weg langs slapende dorpjes en prachtige natuur. Wat me direct opviel waren de vele leegstaande, maar o zo prachtige herenwoningen. Ik zou haast de mensen willen adviseren om eens in deze regio te kijken en zich aan te melden bij ‘Ik Vertrek’. Ik weet zeker dat je een prachtige villa tegen een zachte prijs kunt kopen en met zo’n omgeving kun je er echt wat leuks van maken.

Tijdens de DDR-periode was er nauwelijks geld om de prachtige gebouwen en huizen te onderhouden. Het verval was groot en net als veel andere steden was werd Zittau een grauwe en half vervallen stad. Het werd niet veel beter toen de Muur viel. Door de sluiting van de mijnbouw en de Robur fabriek was er nauwelijks werkgelegenheid in de omgeving. Veel mensen zochten hun heil ergens anders en de stad liep langzaam leeg. Zittau was gebouwd voor ongeveer 45.000 mensen, maar het inwonersaantal liep drastisch omlaag. De meest prachtige huizen stonden leeg en werden aan hun lot overgelaten.

Pas in de afgelopen jaren weet Zittau zich langzaam weer te herpakken. Langzaam maar zeker keren de inwoners weer terug en worden de vervallen huizen weer grondig gerestaureerd. Je kent ze wel, die oersaaie, grauwe Plattenbau. In Zittau werd een wijk met Plattenbau onder handen genomen. De Plattenbau werd voorzien van vrolijke kleuren en moderne kunst. Tegenwoordig staat deze wijk bekend als het Pop-Art Viertel en kun je spreken van een geslaagd experiment. Toch is er nog altijd veel werk, want het inwonersaantal van Zittau gaat niet verder dan 25.000. Zelfs in het centrum zie je nog altijd de mooiste woningen compleet leeg staan.

Zittau is goed bezig en om de stad een extra boost te geven, hoopt de stad meer mensen te trekken als Culturele Hoofdstad van 2025. Samen met de Oberlausitz regio en de Tsjechische en Poolse collega’s zou Zittau wel degelijk een kans kunnen maken. De concurrentie is niet misselijk, want Chemnitz, Gera, Magdeburg, Hannover, Hildesheim en Nurnberg zijn de concurrenten. Toch hoop ik van harte dat Zittau als winnaar uit de bus komt. De stad en de regio kan de extra aandacht goed gebruiken om weer volledig op te krabbelen. Wordt Zittau het niet, dan raad ik jullie allen aan om toch eens Zittau en de Oberlausitz regio te ontdekken.

Zittau doet een poging om in 2025 de Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Reizen & Reistips is benieuwd naar de uitslag.

Tijdens mijn verblijf in Zittau heb ik overnacht in het Hotel Dreiländereck, gelegen in het het hart van de stad. Binnen slechts twee minuten loop je vanaf het hotel al naar het historische marktplein. Maar je kunt uiteraard ook overnachten in één van de andere hotels.

Hotel Sonne: een fraai hotel met ruime kamers en ook gelegen in het centrum.
Hotel Zittauer Hof: direct gelegen langs het historische zouthuis van Zittau en het restaurant staat bekend om zijn uitstekende keuken.
Hotel Schwarzer Bär: dit hotel is pas gerenoveerd en is gelegen aan de rand van het centrum.

Klik hier voor en volledig overzicht van alle hotels in Zittau.

Disclaimer: De Grand Tour Sachsen is tot stand gekomen in samenwerking met Saksen Toerisme. Ik krijg niet betaald voor het schrijven van dit artikel en alles wat je leest is mijn persoonlijke mening/ervaring