Hoogtepunten van Eisenach

De geschiedenis van Eisenach is onlosmakelijk verbonden met de bouw van de Wartburg. Nadat het kasteel werd gebouwd, ontstond er een nederzetting in de omgeving. In 1180 werd Eisenach voor het eerst genoemd. Eind 13e eeuw groeide het uit tot hoofdstad van het hertogdom Saksen-Eisenach. In deze periode kende de stad een sterke economische en culturele bloei.

Aan het einde van de 19e eeuw werd Eisenach een belangrijke industriestad, vooral voor de productie van auto’s en vliegtuigmotoren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de stad meerdere keren gebombardeerd. Niet alleen de fabrieken, maar ook grote delen van de historische stad raakten beschadigd. Na de oorlog kwam Eisenach in de DDR te liggen. Door de ligging vlak bij de grens met West-Duitsland vertrokken veel inwoners en raakte de economie in verval. Toch bleef Eisenach, mede door de Wartburg, een populaire bestemming. Ook na de val van de Muur is dat niet veranderd.

Voor mij was Eisenach vooral verbonden met het automerk Wartburg en de grens met de DDR. Toen Duitsland nog verdeeld was in BRD en DDR reden wij via de Autobahn 4 naar Dresden. Vlak bij Eisenach lag de grensovergang Wartha, waar we altijd werden gecontroleerd. Als kind ben ik hier ooit op eigen houtje de grens overgestoken, omdat ik graag Trabantjes en Wartburgs wilde zien.

Wartburg Kasteel

De bekendste bezienswaardigheid van Eisenach is zonder twijfel de Wartburg. Deze burcht staat op een heuvel boven de stad en speelde een belangrijke rol in de Duitse geschiedenis. De Wartburg is zelfs ouder dan Eisenach zelf. Volgens een legende werd het kasteel rond 1067 gesticht door Lodewijk van Schauenburg, graaf van Thüringen. Tijdens een jachtpartij zou hij de berg hebben gezien en geroepen hebben: “Wart, Berg, du sollst mir eine Burg tragen!” (Wacht, berg, jij zult mij een burcht dragen). Zo ontstond de naam Wartburg.

Door de eeuwen heen vonden hier belangrijke historische gebeurtenissen plaats. De Heilige Elisabeth van Thüringen woonde er met haar man Lodewijk IV. Martin Luther verbleef op de Wartburg onder de schuilnaam Jörg en vertaalde hier het Nieuwe Testament naar het Duits. In de 12e eeuw was het kasteel het toneel van een beroemde zangwedstrijd met onder meer Walther von der Vogelweide. Later werd de Wartburg een inspiratiebron voor Richard Wagners opera Tannhäuser.

In de 19e eeuw werd het kasteel grondig gerenoveerd. Sinds 1999 staat het op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Je kunt de Wartburg bezoeken met een gids, waarbij je onder andere de grote zalen, de kamer van Luther en de toren met uitzicht over de omgeving kunt bewonderen.

Bachhaus

Johann Sebastian Bach werd in 1685 geboren in Eisenach en is zonder twijfel de bekendste inwoner van de stad. Het is dan ook niet gek dat je in Eisenach nog veel verwijzingen naar Bach vindt. Je kunt hier het grootste Bachmuseum ter wereld bezoeken: het Bachhaus.

Soms wordt gezegd dat dit zijn geboortehuis is, maar dat klopt niet. Zijn echte geboortehuis lag een paar honderd meter verder en bestaat inmiddels niet meer. Toch is het Bachhaus een interessant museum. Je krijgt op een interactieve manier een inkijkje in het leven van Bach, waarbij zijn muziek centraal staat. Elk uur wordt er een kort concert gegeven op historische toetsinstrumenten uit zijn tijd.

Ook buiten het museum kom je Bach overal tegen. Voor het Bachhaus staat een standbeeld en verspreid door de stad vind je kleine orgels die zijn muziek spelen. Bezoek ook de Musikschule waar Bach op school zat en de Georgenkirche, waar hij werd gedoopt en in het koor zong.

Lutherhaus

Een andere bekende inwoner van Eisenach is Martin Luther. Hij werd hier niet geboren, maar bracht een groot deel van zijn jeugd in de stad door. Tussen 1498 en 1501 woonde hij bij de familie Cotta, waarschijnlijk in het oudste vakwerkhuis van Thüringen.

Luther studeerde Latijn in Eisenach en verdiende geld door op straat liedjes te zingen. Het huis waar hij verbleef is nu het Lutherhaus, een museum met een vaste tentoonstelling over zijn leven. Je ziet hier historische bijbels, schilderijen, manuscripten en krijgt inzicht in de manier waarop Luther de Bijbel vertaalde tijdens zijn latere verblijf in Eisenach. Bezoekers kunnen ook deelnemen aan workshops over kalligrafie en oude druktechnieken.

Georgenkirche

De Georgenkirche is de belangrijkste kerk van Eisenach. Ze werd eind 12e eeuw gebouwd in opdracht van Ludwig III. Johann Sebastian Bach werd hier gedoopt en bespeelde later het orgel, net als andere leden van de Bach-familie. In totaal verzorgde zijn familie 132 jaar lang de orgelmuziek in deze kerk.

Ook de Heilige Elisabeth van Thüringen is met deze plek verbonden: zij trouwde hier met Ludwig IV. Martin Luther zong als student in het koor en hield er later preken, tot hij zich terugtrok op de Wartburg. In 1989 speelde de kerk opnieuw een rol in de geschiedenis, toen hier bijeenkomsten plaatsvonden tijdens de vreedzame revolutie in de DDR. De Georgenkirche is nauw verweven met het verleden van Eisenach en zeker een bezoek waard.

Nikolaikirche en Nikolaitor

Een andere opvallende kerk in Eisenach is de Nikolaikirche. Deze kerk werd in de 12e eeuw gebouwd en in de loop der eeuwen meerdere keren gerenoveerd. Bij de oorspronkelijke bouw zouden ook de bouwers van de Wartburg betrokken zijn geweest, wat onder andere te zien is aan de kapitelen aan de zuidzijde. Door de vele verbouwingen heeft de kerk een mix van bouwstijlen. Ze werd gebruikt als parochiekerk, maar diende ook als kloosterkerk voor benedictijnse nonnen van de naastgelegen abdij.

Direct aan de kerk vast zit het Nikolaitor, de enige overgebleven stadspoort van de oorspronkelijke vijf. Wil je meer leren over deze plek? Breng dan een bezoek aan het naastgelegen Nikolaizentrum en bekijk samen met een gids ook de binnenzijde van de kerk.

Het smalste vakwerkhuis van Eisenach

Aan het Johannisplatz staat een bijzonder huisje. Met een breedte van slechts 2,05 meter is nummer 9 het smalste vakwerkhuis van Eisenach, en mogelijk zelfs van heel Duitsland. Het huis telt twee verdiepingen, is 8,50 meter hoog en heeft een vloeroppervlak van slechts 20 m². Het kreeg de bijnaam ‘Handdoek’, omdat een handdoek net zo breed zou zijn als het huis zelf.

Wanneer het gebouwd werd is niet precies bekend, maar men schat de leeftijd op ruim 250 jaar. Dat het nog altijd overeind staat, is te danken aan Wilhelm Köhler. Rond 1900 wilde de gemeente het pand slopen om plaats te maken voor grotere woningen, maar Köhler verzette zich fel.

Sinds 1974 was het huis eigendom van Klaus Trippstein. Tijdens de DDR-periode raakte het ernstig in verval en stond het opnieuw op de slooplijst. Met hulp van vrienden wist Trippstein het huis stukje bij beetje te renoveren. Na zijn overlijden werd het aangeboden aan de stad Eisenach. Tegenwoordig is het huis in gebruik als galerij en kleine tentoonstelling.

Automobile Welt Eisenach

Eisenach is al meer dan 120 jaar een autostad. In 1898 werd Automobilwerk Eisenach opgericht, een van de oudste autofabrikanten van Duitsland. Al een jaar later rolde de eerste auto met brandstofmotor van de band.

Na de Tweede Wereldoorlog kreeg de fabriek nieuw leven. In 1955 werd het merk Wartburg geïntroduceerd, naast de Trabant een bekend automerk in de DDR. Na de val van de Muur werd de productie stopgezet. Tegenwoordig worden in Eisenach nog steeds auto’s gebouwd, al gebeurt dat buiten de stad in een moderne Opel-fabriek. Een deel van de oorspronkelijke fabriek bleef behouden en daarin is nu Automobile Welt Eisenach gevestigd. In deze voormalige fabriekshal zie je historische voertuigen, prototypes en bouwtekeningen. Een interessant museum, zeker voor autoliefhebbers.

Wil je meer weten over de geschiedenis van de fabriek en de collectie? Lees dan ook mijn uitgebreide artikel over Automobile Welt Eisenach.

Thüringer Wald

Het Thüringer Wald wordt ook wel het groene hart van Duitsland genoemd. Met 300.000 hectare is het het grootste aaneengesloten natuurgebied van het land. Het strekt zich uit van Eisenach tot aan Greiz en bestaat grotendeels uit ongerepte bossen. In en rond het natuurgebied kun je prachtig wandelen en idyllische dorpen bezoeken. Over de hoogste toppen loopt de iconische wandelroute de Rennsteig, een traject van 169 kilometer verdeeld over 10 etappes. Een aanrader voor wandelliefhebbers.

Andere hoogtepunten zijn de Oberweissbacher Bergbahn, het steilste bergspoor ter wereld, de Feengrotten van Saalfeld, de waterval van Trusetal en de burcht van Greifenstein.

Drachenschlucht

Voor een korte wandeling is de Drachenschlucht een echte aanrader. Deze smalle kloof ligt net buiten Eisenach en is, naast de Wartburg, een van de meest bezochte bezienswaardigheden in de regio. De kloof is ontstaan doordat een beek zich eeuwenlang een weg baande door de rotsen onder de Wartburg. Het resultaat is een unieke kloof van zo’n 200 meter lang, met op sommige plekken een breedte van slechts 70 centimeter. Een ijzeren looppad voert je over het stromende water.

De totale route door de Drachenschlucht is ongeveer 3 kilometer. Vanuit Marienthal kun je een mooie wandeling maken van 2,5 kilometer naar het uitzichtpunt Hohe Sonne. Heb je meer tijd, dan kun je de route uitbreiden tot een rondwandeling van 11 kilometer, waarbij je ook de Landgrafenschlucht doorkruist.

Als ik ergens blij van word in Duitsland, dan is het wel van het avondeten. Iedere regio heeft zijn eigen specialiteiten. In Thüringen zijn dat onder andere Thüringer Bratwurst, Thüringer Klöße en Thüringer Rouladen. Zie je ze op de kaart staan, probeer ze dan zeker eens.

Wij aten bij het Kartoffelhaus, een sfeervol restaurant met een bijzonder interieur. Overal hangen oude reclameborden en spullen die mij sterk deden denken aan de DDR-tijd. De menukaart is enorm, met natuurlijk veel gerechten met aardappel, maar ook typische gerechten uit de Thüringer keuken. Het Kartoffelhaus is populair, dus een tafel reserveren is aan te raden.

Combineer je stedentrip naar Eisenach met een bezoek aan andere steden in Thüringen.

Gotha is een van de oudste steden van de regio. Deze voormalige residentiestad speelde een belangrijke rol als middeleeuws handelscentrum. Vandaag de dag is vooral Schloss Friedenstein een trekpleister voor bezoekers.

De hoofdstad van Thüringen is Erfurt, een prachtige stad vol bezienswaardigheden. Vanwege de vele kerken wordt Erfurt ook wel het ‘Rome van Duitsland’ genoemd. Hoogtepunten zijn onder andere de Krämerbrücke, de Dom, de Severikirche en het goed bewaard gebleven middeleeuwse erfgoed.

Weimar staat bekend als de cultuurstad van Duitsland. Grote namen als Goethe, Bach, Schiller en Liszt drukten hier hun stempel op de stad. De rol van Weimar in de Europese cultuurgeschiedenis is zo belangrijk geweest dat de periode van de Weimarer Klassik is opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.