Kettwig, de mooiste wijk van Essen

Kettwig is gelegen aan de Ruhr en is een zuidelijk stadsdeel van Essen. Het is tevens de grootste wijk van de stad. De gemeente hoorde tot aan 1800 bij Werden, daarna was het tot 1975 een zelfstandige gemeente. Op 1 januari 1975 werd de gemeente onderdeel van Essen, op uitzondering van het stadsdeel Mintard.

De geschiedenis van Kettwig gaat vermoedelijk terug naar het jaar 800. Op de plek waar tegenwoordig de evangelische kerk op de markt staat, zou een boerderij hebben gestaan. Later zouden rondom de boerderij vakwerkhuizen zijn gebouwd. De Kettwiger Ruhrbrücke werd in 1282 voor het eerst benoemd in documenten. Dankzij de bouw van de brug kwam er een verbinding tussen de Rijn en de Hellweg. In de 15e eeuw kwam de textielindustrie in Kettwig op gang. Men begon met de mijnbouw en er werden weverijen opgericht. De textielindustrie werd zeer belangrijk en Kettwig stond bekend om hun verwerking van wol en zijde. Doordat Kettwig alleen bekend stond om de textielindustrie werd het tijdens de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog gespaard. De historische Altstadt is hierdoor intact gebleven.

Kettwig was tot 1975 een zelfstandige gemeente, maar werd samengevoegd met Essen. Het is nu de grootste stadsdeel van deze stad in Noordrijn Westfalen.

Op een prachtige vrijdag in maart rijd ik naar de mooiste wijk van Essen en verken ik de parel aan de Ruhr. Omdat ik mijn auto aan de andere zijde van de Ruhr heb geparkeerd, wandel ik via de Ruhrbrücke naar het centrum van Kettwig. Pas later vind ik bij het Rathaus een brochure met een wandeling langs de bezienswaardigheden. In dit artikel ga ik uit van het startpunt van deze route, zodat je geen rondjes loopt. De wandelroute is prima te voet te belopen en zal ongeveer 2 tot 3 uur duren.

Ik maakte een wandeling door de Altstadt van Kettwig en liep in enkele uren langs de belangrijkste bezienswaardigheden.

Alter Bahnhof, begin van de wandeling

De wandeling door de Altstadt van Kettwig begint bij het oude station. Het gebouw dat je hier ziet werd in 1873 ingewijd en staat hedendaags onder Monumentenzorg. Vroeger behoorde het station tot het traject van Düsseldorf-Kettwig-Kupferdreh dat door de Bergisch-Märkische Eisenbahn Gesellschaft in fases werd gebouwd. De spoorbruggen over de Ruhr werden tijdens de Tweede Wereldoorlog vernietigd, maar de voormalige brugconstructie kun je nog wel zien. over het water.

Rathaus

Vanuit het oude station wandel je richting het centrum van Kettwig. Nog voordat je het Rathaus bereikt, zie je aan de linkerzijde het Haus Im Engel. Hier woonde ooit één van de eerste kooplieden die de Ruhr gebruikte voor het transporteren van kolen. Na 1800 vestigde zich hier het woonhuis en kantoor van een textielfabriek von der Heydt en later Bolten. De Bolten fabriek had in 1834 de eerste stoommachine van Kettwig in bedrijf.

Aan de rechterzijde zie je het Bürgemeister-Fiedler-Platz met het Rathaus. Dit stadhuis bestaat uit een oud en een nieuw gebouw. Het oude gebouw diende tot 1867 nog als een textielfabriek. In de kamer van de burgermeester is een kamer te zien met glas-in-lood. Hier geven veel verliefde stelletjes elkaar het ja-woord. Er is een historisch museum gevestigd met wisselende tentoonstellingen op de begane grond. Achter het stadhuis is een klein kapelletje te vinden.

Am Markt

Steek de weg over en wandel verder via de Haupstrasse. Direct tegenover het Rathaus kun je een aantal klassieke huizen zien die in 1832 door kooplieden werden gebouwd. Omdat er op vrijdag markt is, zijn de huizen voor mij niet heel goed te zien. Niet veel verder staat de Evangelische Kirche am Markt. Deze kerk werd in 1199 al genoemd in documenten als de St. Petrus kerk. De toren is het oudste deel van de kerk, het werd in de 13e eeuw gebouwd. In de 17e en 18e eeuw leed de kerk ernstige schade door plunderingen en een brand en werd een groot deel herbouwd. Tot aan 1823 lag er rondom de kerk nog een begraafplaats. Ik probeer de kerk nog van de binnenzijde te bewonderen, maar helaas zijn alle deuren op slot.

Achter de kerk kom ik aan bij de eerste fraaie huizen. Deze huizen staan in een kring rond de kerk en waren naar alle waarschijnlijkheid de eerste huizen van Kettwig. Vroeger woonde hier de koster, was er een brouwerij en een winkel voor ansichtkaarten en poppen.

Kaiserstrasse, de mooiste straat van Kettwig

Ik loop verder door de Hauptstrasse en kom uit bij de Kaiserstrasse. Deze smalle straat wordt gezien als de mooiste van Kettwig vanwege de prachtige vakwerkhuizen die hier staan. De straat moet het beeld schetsen hoe Kettwig eruit moet hebben gezien in de 18e en 19e eeuw. Typisch voor deze huizen is dat ze schots en scheef staan wat deze woningen zo uniek maakt. De oudste woningen dateren uit de 17e eeuw, maar de meeste huizen werden rond 1800 gebouwd. Ooit was deze straat onderdeel van een handelsroute die van de Ruhrbrücke naar Essen leidde. Na de Tweede Wereldoorlog was de straat met een laag asfalt bedekt, maar in 2011 besloot men om toch om het historische uiterlijk met de kasseien terug te brengen. Gelukkig maar, want dat past veel beter bij de sfeer van dit historisch straatje.

De Kaiserstrasse is de mooiste straat van Kettwig. In deze straat kun je een beeld schetsen hoe Kettwig er uit moet hebben gezien in de 18e eeuw.

St. Peter kerk

Vanuit de Kaiserstrasse wandel ik naar de het Kaiserhof. Dit pand was ooit een textielfabriek van de gebroeders Scheidt. Achter het pand stonden de fabriekshallen, maar daar is tegenwoordig niets meer van te zien. Aan het einde van de Haupstrasse kom ik aan bij een oude villa dat in de 19e eeuw werd gebouwd. Deze villa was oorspronkelijk een taveerne, maar werd later gebruikt als stadshal, kinderziekenhuis en muziekschool. Tegenwoordig is de villa in privébezit.

Ik moet weer een stukje over de Hauptstrasse teruglopen en sla vervolgens naar rechts de Ruhrtrasse in. Hier staat de katholieke St. Peter kerk die tussen 1826-1830 werd gebouwd. Deze kerk is wel geopend, dus ik kan ook binnen een kijkje nemen. Het altaar is afkomstig van een klooster uit Düsseldorf en het orgel stamt uit 1754. Rondom de kerk is een bejaarden- en kindertehuis te vinden. Vroeger was dit pand de Villa van Julius Scheidt.

Nog meer prachtige huizen in de Ruhrstrasse

Na mijn bezoek aan de kerk wandel ik verder door de Ruhrstrasse. Naast de Kaiserstrasse is dit de tweede straat van Kettwig die prachtig is. In het café aan de linkerzijde vind je het oudste stenen huis van Kettwig. In het café kun je een fontein zien waar pelgrims en reizigers vroeger een kleine verfrissing konden krijgen. Tevens werd het pand gebruikt als een smederij, verffabriek en was er een slotenmaker in gevestigd. Helaas is de eigenaar niet aanwezig en kan ik geen kijkje binnen nemen.

De Tuchmacherplatz is een klein pleintje dat omring wordt door de meest bijzondere huizen van Kettwig. Deze huizen werden waarschijnlijk gebouwd in de 17e eeuw. Kijk eens naar de gevels van de huizen rondom het plein Een inschrijft op huis nummer 63 schrijft ‘wäret ihr rechtzeitig gekommen, so hätte ich eure Ratschläge befolgt’ (als je op tijd was gekomen, zou ik je advies hebben opgevolgd). Het ‘Parlement’ is nummer 69 heeft een inschrift uit 1645 en werd in de 18e eeuw gebruikt als postkantoor. Nummer 65 is het Dokterhaus, eigendom van Dokter Mallinus die hier in 1772 woonde.

Aan het plein zie je een trap die leidt naar de Kirche am Markt. Deze trap was ooit het eigendom van de kerk en werd in 1850 gebouwd als onderdeel van één van de vier brandgangen. De huizen bij de trap zijn eveneens prachtige vakwerkhuizen. Ga je naar boven, kom je weer aan bij de kerk en de oudste huizen van Kettwig. Ik loop naar boven om enkele foto’s te schieten en wandel de Ruhrstrasse verder om. Aan het einde van de straat kom ik aan bij het Jakobusvikarie, een vakwerkhuis dat in 1525 werd gebouwd.

Mühlengraben en de Ruhrbrücke

Loop weer iets terug en sla af richting de Ruhrbrucke. Voordat je de grote brug over de Ruhr bereikt, wandel je eerst over de Brücke über den Mühlgraben. In de Middeleeuwen stond hier een korenmolen en een graanmolen. Later toen de textielindustrie steeds belangrijker werd, bouwde men in 1724 een volmolen voor het gebruik van waterkracht waarmee stof kon worden bewerkt. Loop hier zeker even een rondje om het water, zodat je mooie foto’s kunt maken van de spiegeling van de huizen aan het water.

Vanaf de Ruhrbrücke kijk ik nog eens terug op de Mühlengraben en heb je het fraaiste uitzicht op Kettwig. Fotomomentje dus! De eerste brug over de rivier werd reeds in 1282 gebouwd, maar moest meerdere malen worden herbouwd na schade door hoogwater. Vanwege strategische redenen werd een brug in 1635 afgebroken. De overzijde kon men alleen bereiken met een veerboot. In 1865 werd er weer een brug gebouwd voor een directe verbinding.

Ik ben nu aan de andere zijde van Kettwig. Aan deze zijde is er nog een monument voor de Joodse gemeenschap, Villa Knarrenberg en de St. Josef kerk te bewonderen.

Maar ook aan de rand van Kettwig kun je nog enkele bijzondere bezienswaardigheden vinden. Met de auto rijd ik nog een klein rondje in de omgeving en bezoek nog een drietal locaties. Zo breng ik een bezoek aan het 370 jaar oude kasteel Schlosshotel Hugenpoet. Het huidige kasteel werd in 1647 herbouwd door Johann Wilhelm von Nesselrode-Hugenpoet, nadat het kasteel in de Dertigjarige Oorlog vrijwel compleet wordt verwoest. Sinds 1955 is het kasteel een luxueus hotel dat van generatie op generatie wordt doorgegeven.

Vrijwel recht tegenover het Schlosshotel Hoegenpoet kom ik terecht bij Schloss Landsberg. Dit kasteel werd tussen 1276 en 1289 gebouwd voor de familie von Landsberg. In het begin van de 20e eeuw was het kasteel behoorlijk vervallen en werd het verkocht aan de zakenmagnaat August Thyssen. Na zijn overlijden werd het bouwwerk behouden en gerestaureerd. Hoewel het kasteel privébezit is, kun je wel een wandeling maken in het omliggende park en de tuinen.

Tot slot maak ik ook nog een stop bij een kleine joodse begraafplaats die redelijk verstopt is.

Omdat Kettwig niet heel ver van de Nederlandse grens ligt, ben je er al redelijk snel. Het is geen hele grote wijk, dus je kunt er prima drie tot vier uur blijven om alle hotspots te ontdekken. Buiten het centrum zijn nog meer bezienswaardigheden te vinden, maar deze zijn wellicht iets te ver om te voet te verkennen. Een bezoek aan Kettwig kun je bijvoorbeeld ook combineren met een bezoek aan de Zeche Zollverein.