In het zuidoosten van Polen vind je een unieke stad met een bijzondere geschiedenis. De stad Zamość wordt gezien als de ‘ideale stad’ vanwege de stadsplanning uit de Renaissance. Mede vanwege deze stadsplanning, staat de stad sinds 1992 op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De inwoners zijn trots op Zamość en noemen hun stad ook wel liefkozend de Parel van de Renaissance. Tijdens mijn ontdekkingsreis door de Lubelskie regio maakte ik een stop in Zamość. Ik raakte onder de indruk van de prachtige architectuur, woonde een cultureel evenement bij en leerde meer over de geschiedenis van de stad en Jan Zamoyski.
Inhoudsopgave
- Geschiedenis van Zamość
- Jan Zamoyski
- De ‘ideale stad’
- Zamość wordt toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de UNESCO
- Bezienswaardigheden in de oude stad van Zamość
- Grote Markt
- Stadhuis
- Kathedraal van St. Thomas
- Stadsmuur met kazematten
- De synagoge
- Zamoyski Paleis
- Dwaal door de straten en steegjes
- Muzeum Arsenal
- Concerten en theatervoorstellingen
- Wat kun je nog in de omgeving van Zamość zien en doen?
- Overnachten in Zamość
- Hoe kom je in Zamość?
Geschiedenis van Zamość
Jan Zamoyski
Zamość is onlosmakelijk verbonden aan de naam Jan Zamoyski. Hij wordt gezien als een van de grootste staatsmannen van Polen en gaf de opdracht om Zamość te ontwerpen. Jan Zamoyski werd op 19 maart 1542 geboren in Skokówka. Hij studeerde in Parijs, Rome en Padua en keerde na zijn studie terug naar Polen waar hij als secretaris van koning Sigismund II August ging werken. Na de dood van de koning werd Zamoyski een van de meest geliefde leiders van de adel. Hij was een tegenstander van de Habsburgers en steunde de verkiezingen van Stefan Batory en Sigismund III Vasa. Onder de leiding van Batory schopte Zamoysky het tot kanselier en hetman.
De ‘ideale stad’
Dankzij zijn economische beleid en koninklijke subsidies was Zamoyski ongelooflijk rijk. Hij was zo rijk, dat hij een eigen stad liet bouwen. De Italiaanse architect Bernardo Morando, die Zamoyski leerde kennen tijdens zijn studie in Padua, kwam in dienst van de magnaat. In opdracht van Zamoyski ontwierp Moranda de stad Zamość, naar de Italiaanse theorieën over de ‘ideale stad’. Om te stad te bevolken haalde Zamoyski kooplui van allerlei nationaliteiten hierheen. Daarnaast legde hij een grote religieuze tolerantie aan de dag om mensen aan te moedigen om hier te komen wonen. Zo woonden er in Zamość onder meer orthodoxe Slaven, Turken, Armeniërs en Joden. Zamoyski schonk de stad tevens een universiteit. Vanwege de gunstige ligging op de handelsroute tussen Warschau en Lviv, kon Zamość uitgroeien tot een economisch centrum.
Zamość wordt toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de UNESCO
Sinds 1992 is Zamość toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. De stad is een perfect voorbeeld van een laat 16e eeuws Renaissancestad. In tegenstelling tot veel andere Poolse steden, werd Zamość tijdens de Tweede Wereldoorlog niet verwoest. Hierdoor heeft de oude stad het originele ontwerp en vestingwerken weten te behouden. Een groot aantal gebouwen combineren Italiaanse en Midden-Europese architectonische tradities.
Bezienswaardigheden in de oude stad van Zamość
De architectuur in Zamość is imposant en uiterst kleurrijk. Het is absoluut de moeite waard om de oude stad te verkennen. Je zult tijdens een stadswandeling onder de indruk raken van de architectonische hoogstandjes en begrijpen dat de stad veel ambitie en rijkdom had. De stad telt maar liefst 120 historische gebouwen.
Grote Markt
Begin je ontdekkingstocht op de Grote Markt. Dit plein wordt door veel architecten gezien als een van de mooiste pleinen van Europa. De Grote Markt werd in de 16e eeuw gebouwd en heeft een afmeting van precies 100 bij 100 meter. Rondom het plein staan enkele prachtige, kleurrijke herenhuizen met rijk versierde voorgevels. Ook vind je enkele overdekte galerijen. Deze zijn speciaal gebouwd zodat mensen tijdens regenachtige dagen door de stad kunnen wandelen en winkelen. Overdag kun je op het plein een kopje koffie drinken of dineren. ‘s Avond is dit een ideale plek om een drankje te drinken bij een van de vele bars.
Stadhuis
Pronkstuk op de Grote Markt is het Stadhuis. Het stadhuis werd gebouwd tussen 1591 en 1600 en is de belangrijkste bezienswaardigheid van de stad. Dit bouwwerk torent hoog boven de andere gebouwen rondom het plein uit en is qua architectuur een pareltje. Mede dankzij dit bouwwerk is de stad op de Werelderfgoedlijst gezet. Opvallend is vooral de trap die aan beide kanten gebouwd is. Je kunt de trappen oplopen voor een mooie foto van de Grote Markt. Boven de ingang zie je het stadsembleem en het embleem van de Zamoyski familie. Helaas is het niet mogelijk om het stadhuis van binnen te bewonderen.
Kathedraal van St. Thomas
Zamość heeft een kathedraal, maar geen hele grote. Bij de bouw heeft men rekening gehouden dat er plek is voor 3000 mensen. Het aantal inwoners van de stad destijds. De bouw van de kathedraal begon in 1587, maar werd pas afgerond in 1637. Op dat moment was Jan Zamoyski al een tijdje overleden. Zamoyski ligt in de kerk begraven. Bij een bezoek kun je het graf bekijken, maar let ook vooral op het bijzondere gewelf van de kerk. Het is mogelijk om de toren te beklimmen of een mis bij te wonen. Kijk hiervoor naar de dienstregeling.
Stadsmuur met kazematten
Omdat Zamość uitgroeide tot een belangrijke handelsstad had het in de geschiedenis ook te maken met aanvallen. Daarom liet Zamoyski een stadsmuur bouwen, inclusief kazematten, om de stad te beschermen. De stadsmuur had drie rijk versierde stadspoorten zodat mensen van buitenaf in het machtige fort konden schuilen in geval van nood. Helaas heeft tsaar Alexander II van Rusland opdracht gegeven om een groot deel van de oorspronkelijke stadsmuur af te breken. Een aantal delen zijn bewaard gebleven of opnieuw opgebouwd. Ze zijn een mooie herinnering aan het grote verleden van Zamość. Zodra je de oude stad uitloopt zul je de verdedigingslinie van de stad zien. Het is zelfs mogelijk om een korte ondergrondse wandeling te maken door de stadsmuur.
De synagoge
Toen Zamoyski allerlei mensen naar de stad haalde, werd de stad ook een belangrijk centrum van het jodendom. Maar liefst 45% van de bevolking was Joods. Toen de eerste joodse kolonisten arriveerden bouwden ze een synagoge. De synagoge is gebouwd tussen 1610 en 1618 en is nog altijd intact. Tot aan de Tweede Wereldoorlog werd de synagoge gebruikt door de Joden. Tijdens de oorlog verdween de gemeenschap uit de stad en de Duitsers veranderden de synagoge in een werkplaats. Tegenwoordig is het een museum gewijd aan het Joodse volk uit de regio.
Zamoyski Paleis
Zoals gezegd, Jan Zamoyski is overal terug te vinden in Zamość. Zamoyski woonde in het Paleis, al heeft dit gebouw zijn glans een beetje verloren door de jaren heen. Voor het paleis staat een standbeeld van Zamoyski, zittend op een paard. In het paleis zijn tegenwoordig kantoren gevestigd en dus is het helaas niet te bezoeken.
Dwaal door de straten en steegjes
Een goede manier om alle bezienswaardigheden van de stad te bekijken, is door een wandeling te maken door de stad. De meeste bezienswaardigheden liggen in de oude stad en zijn gemakkelijk te voet bereikbaar. Slenter door de romantische straatjes en steegjes rondom de drie pleinen. In iedere straatje vind je prachtige architectuur en verborgen hofjes die je gewoon kunt bezoeken. Net buiten de stadsmuren heb je een mooi uitzichtpunt vanaf de voetgangersbrug, boven het spoor.
Muzeum Arsenal
Wil je meer te weten komen over de militaire geschiedenis en de fortificatie van de stad? Dan kun je een bezoek brengen aan het Muzeum Arsenal. Het museum is opgebouwd in drie delen. In het eerste gedeelte kun je aan de hand van een maquette van de stad en effecten meer te weten komen over de bouw Zamość. Het tweede gedeelte bevindt zich in het Arsenaal en laat zien hoe men tijdens de beginjaren van de 19e eeuw de stad verdedigde. Tot slot kun je nog het militair materieel zien.
Stadspark
Het stadspark (Park Miejski w Zamościu) wordt gezien als één van de mooiste parken van Polen. Toen de tsaar van Rusland grote delen van de fortificatie liet afbreken, ontstond er ruimte voor een andere bestemming. Tussen 1919 en 1926 werd er op basis van een ontwerp van Walerian Kronenburg een park aangelegd. Bijzonder is dat dit park de vorm van het voormalige bastion heeft.
Concerten en theatervoorstellingen
Het oudste symfonieorkest van Polen is gevestigd in Zamość. Deze werd in 1881 opgericht. Jaarlijks worden er in de stad film-, folklore- en muziekfestivals georganiseerd die heel wat buitenlandse bezoekers aantrekt. Ik had het geluk dat er tijdens mijn bezoek een concert werd gegeven. Uniek om zo’n concert bij te kunnen wonen.
Wat kun je nog in de omgeving van Zamość zien en doen?
Niet ver van de stad lag tijdens de Tweede Wereldoorlog het nazi-kamp Rotunda. Het was een opvangkamp voor Joden en krijgsgevangenen. Vanuit hier werden ze naar andere kampen gestuurd. Zo’n 8.000 mensen kwamen in het Rotunda kamp te overlijden. Tegenwoordig is het een Museum voor de omgekomen Joden in Zamość. Iets verder ten zuiden van de stad was er ook een vernietigingskamp. Tussen de 430.000 en 500.000 Joden zouden in Belzec om het leven zijn gebracht. Alleen in Treblinka en Auschwitz werden meer mensen vermoord. De Duitsers hebben geprobeerd om het vernietigingskamp te verbergen in een poging om het bestaan ervan te verbergen. Belzec is tegenwoordig een museum en gedenkteken. Als je geïnteresseerd bent in de oorlogsgeschiedenis, kun je tevens een bezoek brengen aan het Arsenal Museum. Op zoek naar iets vrolijks? Neem dan een kijkje in de dierentuin van Zamość. Hier leven meer dan 300 diersoorten en het is een leuk uitje voor jong en oud.
Overnachten in Zamość
Als je de stad en de omgeving goed wil verkennen, heb je zeker twee volle dagen nodig. In het oude centrum vind je voldoende accommodaties waar je kunt overnachten. Hou er rekening mee dat je een groot deel van de oude stad niet met de auto in kunt rijden, dus kijk goed waar je mag parkeren. Zelf heb ik overnacht bij Hotel 77. Dit hotel ligt op zo’n 200 meter van het stadhuis en heeft comfortabele en schone kamers. ‘s Ochtends is er een prima ontbijt en het personeel is vriendelijk en behulpzaam. Kijk hier voor andere hotels in Zamość.
Hoe kom je in Zamość?
Zamość ligt in het zuidoosten van Polen, op zo’n 90 kilometer van Lublin. Vanaf Eindhoven Airport is het mogelijk om rechtstreeks te vliegen naar Lublin. Vanuit deze stad is het nog een uurtje rijden naar Zamość. Er is ook een mogelijkheid om de trein te nemen, maar dan ben je wel langer onderweg.
Plan je reis naar Zamość
- Zamość ligt op zo’n 60 kilometer van de Oekraïense grens. Vanuit Utrecht is het ongeveer 14 uur rijden naar deze stad.
- Een snellere optie is om te vliegen op Lublin. Vanaf Eindhoven is er een rechtstreekse verbinding.
- Met een overstap (of meerdere) zou je ook kunnen overwegen om de Flixbus te nemen.
- Een hotelkamer kun je het beste boeken via booking.com. Voor alternatieven kun je kijken bij Trivago.
- Heb je een huurauto nodig? Vergelijk de prijzen bij Sunny Cars, EasyTerra of Rentalcars.com.
- Koop bij bol.com een reisgids.
- Voor meer informatie kun je een kijkje nemen op de website van Polen Toerisme.
Ik ben niet op zoek naar de toeristische hotspots die iedereen kent. Liever ga ik op zoek naar de hidden gems. Ik neem graag de tijd om een stad of regio goed te ontdekken en duik graag even de natuur in. Ooit begonnen met het bouwen van een website waar ik schreef over mijn reizen. Zo is Reizen & Reistips ontstaan. In 2024 de ultieme beloning voor mijn werk gekregen met de Golden Pen Award!
Het onderhouden van Reizen & Reistips kost tijd en geld. Vinden jullie mijn verhalen leuk en willen blijven genieten van mijn reisavonturen? Dan kunnen jullie mij steunen door op deze site tours of accommodaties te boeken. Ook kunnen jullie mij een kleine gift sturen via Buy me a Coffee (of een biertje). Alvast bedankt!