Churfranken, regio om te genieten

De regio Churfranken is voor veel mensen nog totaal onbekend. Wanneer je Churfranken zoekt op Google, zul je weinig informatie vinden over deze regio in het noordwesten van Beieren. Heel gek is het eigenlijk niet, want Churfranken bestaat pas sinds 2007 toen 25 kleine steden en dorpen de handen ineen hebben geslagen om de regio toeristisch aantrekkelijker te maken. Omdat deze bestemmingen in het Frankische deel van Beieren liggen, moest de naam ‘Franken’ in de naam komen. ‘Chur’ is afgeleid van de Churmainzers die hier tot de 18e eeuw woonden. Zo ontstond uiteindelijk de naam Churfranken. De inwoners van de regio voelen zich niet echt als een Beier of een Franken. Daarom wordt er vanuit München vaak gezegd dat Churfranken de laatste haren van de straat van de Beierse leeuw is.

De deelstaat Beieren heeft 100 steden uitgeroepen tot ‘Genussorten’. Dit zijn steden waar je kunt genieten van goede producten uit de regionale landbouwproductie en de uitstekende bereiding ervan. Drie steden liggen in Churfranken: Bürgstadt, Miltenberg en Klingenberg. De regio staat met name bekend om de wijnbouw. Wat dat betreft is Churfranken echt een verborgen pareltje.

Churfranken bestaat dus uit 25 kleine steden en dorpen die langs de Main liggen. De rivier baant zich hier een weg door de Spessart en het Odenwald. Men zegt dat hier de Main op z’n mooist is. Langs het water tref je idyllische bestemmingen met ieder zijn eigen karakter en fraaie bezienswaardigheden. De 25 plaatsen zijn: Altenbuch, Amorbach, Bürgstadt, Collenberg, Eichenbühl, Elsenfeld, Erlenbach, Dorfprozelten, Faulbach, Großheubach, Großostheim, Großwallstadt, Kleinheubach, Kleinwallstadt, Klingenberg, Laudenbach, Miltenberg, Mönchberg, Neunkirchen, Niedernberg, Obernburg, Rüdenau, Stadtprozelten, Sulzbach en Waard. Ik bracht een bezoek aan een paar van deze steden.

Miltenberg

Wie Churfranken voor het eerst bezoekt zal hoogstwaarschijnlijk naar Miltenberg afreizen. Deze stad ligt in het hart van de regio en is absoluut een bezoek waard. Niet voor niet wordt het de ‘Parel aan de Main’ genoemd. De Altstadt staat vol met prachtige bouwwerken waar je talloze kleine winkeltjes, restaurants en cafés aantreft. Het Schwarzviertel heeft vele architectonische hoogtepunten en De Marktplatz is één van de meest gefotografeerde hotspot van Miltenberg. In de volksmond wordt het plein ‘Schnatterloch’ genoemd. De oude fontein op het plein wordt omringd door de parochiekerk van St. Jakobus en fraaie vakwerkhuizen. Één van de vakwerkhuizen is het ‘Haus Miltenberg’. Hier woonden rijke mensen en beroemde schilders. Tegenwoordig is Museum Miltenberg in het pand gevestigd waarin je meer te weten kunt komen over de geschiedenis van de stad en de regio. Achter het museum staat het Schnatterlochturm. Zodra je onder deze poort doorloopt sta je ineens midden in het bos. Een andere bijzondere fontein is de ‘Staffelbrunnen’, drie beelden die net als Manneken Pis ‘plassen’. Hoog boven de stad torent het Mildenburg uit vanwaar je het mooiste uitzicht op de stad hebt.

Lees hier al mijn tips voor Miltenberg.

Amorbach

De barokke stad Amorbach kent een lange geschiedenis. Door de oprichting van het klooster in 734 werd de stad opgericht. Het klooster werd in de 18e eeuw vervangen door een aantal barokke gebouwen. Het roemrijke verleden van de stad is nog altijd terug te zien in de abdijkerk. In de binnenstad tref je talrijke vakwerkhuizen aan. Bijzonder is het Templerhaus. Dit vakwerkhuis werd in 1291 gebouwd en is daarmee één van de oudste vakwerkhuizen van heel Duitsland. Ik mag een kijkje binnen nemen in dit vakwerkhuis. Zo kan ik een deel van de constructie bekijken en krijg ik een idee hoe de mensen hier hebben gewoond. Talloze generaties hebben hier met hun gehele familie gewoond.

Bürgstadt

In Bürgstadt draait het voornamelijk om de wijn. De beste wijnen uit deze stad staan nu op de wijnkaart door heel Duitsland. Je kunt altijd één van de wijnboeren bezoeken. Rond het dal kunnen wandelaars korte en langere routes wandelen. En vergeet ook zeker niet om de Martinskapelle te bezoeken. Deze bijzondere kapel werd in de 10e eeuw gebouwd. Uniek zijn de plafond- en wandschilderingen uit de 16e eeuw die bewaard zijn gebleven.

Klingenberg

Vakwerkhuizen, smalle en kronkelende geplaveide straten, wijngaarden, een hoge uitkijktoren en een burchtruïne. Wie door Klingenberg wandelt voelt de historie van de stad. En als je eens lekker wilt eten, dan zit je hier goed. De deelstaat Beieren heeft Klingenberg uitgeroepen tot ‘plaats van genieten’.

De aartsbisschoppen en keurvorsten van Mainz wisten vroeger de regio op waarde te schatten. Tot aan het begin van de 19e eeuw verdedigden ze het land hardnekkig. Langs het water zijn nog talloze burchten en kastelen te vinden die op strategische locaties werden gebouwd. Een aantal van deze historische bouwwerken zijn nog in gebruik, maar de meeste zijn inmiddels een ruïne. Toch kun je deze verlaten gebouwen bezoeken. Sterker, op sommige locaties worden zelfs evenementen gehouden en concerten gegeven. Ik kon tijdens mijn reis drie locaties bezoeken.

Gotthardsruïne

De Gotthardsruïne ligt tussen Amorbach en Weibach en staat op de top van de Gotthard berg. Je kunt de top gemakkelijk te voet bereiken. Bovenop zie je een grote Romaanse kerk. In de 8e eeuw zou hier al een kasteel hebben gestaan, maar in de 12e eeuw werd het kasteel gesloopt. In plaats daarvan werd er een benedictijner klooster gesticht. Het klooster werd tijdens de Boerenoorlog in 1525 vernield. Ruim 100 jaar later werd het klooster opnieuw opgebouwd, maar een blikseminslag in 1714 betekende het definitieve einde. Toch bleek de ruïne een toeristische attractie te zijn. Al aan het begin van de 19e eeuw zouden toeristen naar de top van de Gotthardberg gekomen. Wellicht werd er daarom een toren toegevoegd aan het gebouw. Vanaf deze toren heb je een fantastisch uitzicht op de zeven valleien. Op het moment dat ik de Gotthardsruïne bezoek worden er opgravingen gedaan door een groep vrijwilligers onder begeleiding van een archeoloog. Er zijn botten gevonden in het klooster en de buitenmuren van het voormalige kasteel zijn te zien. Jammer genoeg zullen deze in de toekomst worden verwijdert en dichtgemaakt.

Mildenburg

Hoog boven de stad Miltenberg torent de Mildenburg. Deze burcht is al ruim 800 jaar het symbool van de stad. In de 12e eeuw liet een aartsbisschop van Mainz deze burcht bouwen als een grenswacht op de Schlossberg. De 27 meter hoge donjon is het oudste deel van het complex. Van de toren heb je een geweldig uitzicht op Miltenberg en het dal van de Main. Door de eeuwen heen werd de burcht meerdere malen uitgebreid en herbouwd.

Clingenberg

40 meter boven de stad Klingenberg staat de burgruïne Clingenberg. Deze burcht werd aan het begin van de 12e eeuw gebouwd. Drie eeuwen later raakte het bouwwerk in verval. De stad Klingenberg kocht de ruïne op en sindsdien is de voormalige burcht het podium voor verschillende theatervoorspellingen en kasteelspelen. Vanaf het kasteelterras heb je een mooi uitzicht over het dal van de Main en het nabijgelegen Odenwald.

Bij de deelstaat Beieren denk je misschien al snel aan bier. In München vindt jaarlijks het grootste bierfestival ter wereld plaats en meer dan 50% van de Duitse bierbrouwerijen is gevestigd in Beieren. Deze biercultuur vind je niet terug in Churfranken. Hier draait namelijk alles om wijn.

De steile hellingen rond de Main lenen zich perfect voor wijngaarden. Het wijngebied van Franken is enorm groot en hier groeien verschillende druivensoorten. Spätburgunder (Pinot Noir), Riesling, Weissburgunder (Pinot Blanc) en Silvaner werden hier met veel succes gekweekt door de wijnbouwers. In kleinere hoeveelheden worden ook Müller-Thurgau en Frühburgunder gekweekt. Rondom Bürgstadt groeien voornamelijk druiven voor de rode wijn. Jaarlijks zijn er meerdere wijnfeesten in Churfranken en twee tot vier weken is het Häckerzeit, een bijzondere traditie. Gedurende twee tot vier weken kunnen de zelf geproduceerde wijnen worden geproefd en worden besteld bij de wijnboeren.

Nu ben ik niet echt een wijnliefhebber. Wanneer ik de keuze zou hebben tussen bier of wijn, zou ik altijd kiezen voor het bier. Omdat ik nu in een echt wijngebied ben, zal ik natuurlijk ook de wijnen moeten proeven. Al direct bij aankomst in ons hotel kregen we een kleine wijnproeverij met wijnen van Weingut Kremer. Wil je wit, rood of toch liever een rosé? Moet ie droog zijn of toch liever zoet? Voor even voel ik me de man uit de reclame ‘doe maar een drankje’. Gelukkig kan ik afwachten wat de rest van de groep besteld en ik doe gewoon vrolijk met ze mee. Hmm, die wijnen smaken echt lekker. Ze bevatten iets minder alcohol zodat mensen hier op het terras ook in de middag kunnen genieten van een glaasje wijn.

Het zouden niet de laatste wijntjes zijn van de trip We brengen ook nog een bezoek aan de wijngaard van Werinbau Stritzinger. De druiven groeien direct onder de ruïne van Burg Clingenberg. Anja Stritzinger geeft ons graag wat meer uitleg over haar werk en over haar wijnen. Dit doet ze op een biologische manier. Haar werk is al meerdere malen onderscheiden en haar wijnen hebben prijzen gewonnen op internationale proeverijen. En hoe leuk is het dan om tussen de druivenstokken en met uitzicht op Klingenberg de wijntjes te proeven?

En bier?

Is er dan helemaal geen bier in Churfranken? Zeker wel. De grootste brouwerij van Churfranken is Brauhaus Faust in Miltenberg. Al ruim 350 jaar wordt hier bier gebrouwen op traditionele wijze. Terwijl andere brouwerijen hun bieren wereldwijd proberen te verkopen, blijft het bier van Brauhaus Faust juist in de regio. Dat wil overigens niet zeggen dat de kwaliteit van het bier minder is. Sterker, in 2016 kreeg de brouwerij de titel ‘Craft bier brouwerij van het jaar’, twee jaar later werd het zelfs de ‘Brouwerij van het jaar’ en dit jaar werd het Weizenbier van Brauerei Faust gekroond tot ‘Weizenbier van het jaar 2021’. Als bierliefhebber neem ik daarom graag een kijkje in de brouwerij.

Bij Brauhaus Faust kun je meerdere rondleidingen boeken. Ontdek de geschiedenis van de brouwerij en de manier van brouwen en proef enkele biertjes van Brauhaus Faust en eventueel met bijpassende hapjes. Heb je voldoende tijd, boek dan een rondleiding waarna je zelf je eigen bier kunt brouwen. Na afloop van deze 7 uur durende rondleiding kun je 5 liter van je eigen brouwsel mee naar huis nemen. Dat is toch top?

Whisky

Bij whisky zul je niet snel denken aan Duitsland. Toch vind je Churfranken een whiskeydisilleerderij: St. Kilian Distillers in het plaatsje Rüdenau. Een dorpje met slechts 760 inwoners, maar met de grootste whiskeydisilleerderij van het Duitsland. Sinds 2016 wordt hier whisky geproduceerd en inmiddels zijn ze zelfs al in de prijzen gevallen. Tijdens de World Whisky Tour kun je ervaren hoe hier whisky gemaakt wordt en kun je zien wat de processen zijn tijdens de productie. Daar hoort natuurlijk een klein proefglaasje bij. Daarna neem je een kijkje in het magazijn met whiskyvaten. Het is namelijk mogelijk om je eigen whisky te laten rijpen in je persoonlijke vat. Tot slot ga je naar de World Whisky Lounge en kun je nog veel whisky’s proeven. Heb je wat lekker geproefd? Dan kun je in de winkel nog je eigen fles kopen voor thuis.

Heerlijk eten

Naast alle drankjes kun je tevens heerlijk eten in Churfranken. Veel restaurants zijn door restaurantgidsen bekroond en serveren lekker eten met, uiteraard, een glas wijn uit de regio. Liefhebbers van lekker eten zijn hier echt helemaal op hun plek.

In Churfranken kun je genieten van de buitenlucht. Er is een uitgebreid netwerk aan goed onderhouden wandelpaden. De Fränkischer Rotwein Wanderweg is een route van 79 kilometer die start in Grosswallstadt en eindigt in Bürgstadt. Deze route is onderverdeeld in 6 etappes. Onderweg kun je genieten van prachtige uitzichtpunten en wandel je langs verschillende wijnboeren waar je uiteraard wijntjes kunt proeven. Ook tijdens het wandelen kun je blijven genieten van Churfranken. Natuurlijk zijn er ook voldoende wandelroutes die je binnen een dag kunt wandelen. Bezoek één van de vele kastelen of burchten van de regio of ontdek het zuiden van Spessart.

Als je meer van de regio wilt zien, overweeg dan om te fietsen. Er zijn talloze fietsroutes uitgestippeld waarbij je onderweg kunt afstappen om de kastelen, kloosters te bezoeken en de steden te ontdekken. Fietsen in Duitsland doe ik eigenlijk nooit, maar het was heerlijk om hier op de fiets te stappen en heerlijk langs de Main de omgeving te verkennen. Van prachtige stadjes met vakwerkhuizen naar kastelen en burchten. Tussendoor stoppen voor een lunch, een kop koffie of bij een wijngaard waar we even kunnen genieten van het uitzicht met een glas wijn. Heerlijk om in het zonnetje en langs de Main te fietsen. Zo kun je in korte tijd ook nog eens voldoende zien.

Als klap op de vuurpijl mocht ik een klein vliegtuig instappen om Churfranken van bovenaf te bewonderen. Op het kleine vliegveld van Mainbullau wacht een klein vliegtuigje op ons. Een vliegtuig waar slechts plaats is voor vier personen. Ik heb nog nooit in zo’n klein vliegtuig gezeten, maar ik ben natuurlijk reuze benieuwd. Via de vleugel klim ik op de achterband en als we de riemen om hebben en onze koptelefoon op, kunnen we gaan. Al snel stijgt het vliegtuig op en vliegen we over het prachtige landschap van Churfranken. Onder ons zie ik beboste heuvels, de loop van de Main, de steile hellingen met de wijngaarden en de kleine steden waar we de dagen daarvoor nog doorheen liepen. Als je goed kijkt zie je de burchten en dat ze strategisch zijn gebouwd op de verschillende locaties. De vlucht duurt een klein half uur en was super tof om mee te maken.

Disclaimer: Mijn trip naar Churfranken is tot stand gekomen in samenwerking met Churfranken E.V. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.