Tips voor een stedentrip Pilsen, Tsjechië

De meeste bezienswaardigheden van Pilsen liggen in of rond het historische centrum. Dit deel van de stad is compact en daardoor eenvoudig te voet te verkennen.

Plein van de Republiek, het hart van Pilsen

Het Plein van de Republiek (Náměstí Republiky) is het centrale punt van de stad. Rondom dit plein liggen enkele van de belangrijkste bezienswaardigheden van Pilsen. Met afmetingen van 139 bij 193 meter is het een van de grootste pleinen van Tsjechië. Gedurende het jaar vinden hier regelmatig markten plaats, zoals de boerenmarkt, paasmarkt en kerstmarkt. Midden op het plein staat een pestzuil, ter nagedachtenis aan de vele slachtoffers van de pest.

Rond het plein zie je tal van kleurrijke herenhuizen in gotische en renaissancestijl. Ze weerspiegelen de rijkdom die Pilsen al in de middeleeuwen kende. Ook het stadhuis van Pilsen staat aan dit plein. Dit bouwwerk uit de 16e eeuw werd ontworpen door een Italiaanse architect en geldt als een van de eerste stadhuizen in Bohemen in renaissancestijl. Veel mensen beschouwen het zelfs als het mooiste gebouw in deze stijl, wat het tot een van de meest waardevolle panden van de stad maakt. De gevel is rijkelijk versierd met sgraffito. Achter de entree kun je een gedetailleerde maquette van Pilsen bekijken.

Wandel ook zeker door de zijstraatjes rond het plein. Ook daar kom je verschillende fraaie gebouwen tegen die het historische karakter van de stad versterken.

Kathedraal van Pilsen, de hoogste klokkentoren van Tsjechië

Midden op het plein staat de indrukwekkende Sint-Bartholomeüskathedraal (Katedrála svatého Bartoloměje). Deze gotische kerk uit de 13e eeuw is het belangrijkste religieuze bouwwerk van Pilsen. De toren is 102,6 meter hoog en daarmee de hoogste kerktoren van Tsjechië. Sterker nog, het is zelfs het op twee na hoogste gebouw van het hele land. Je kunt de toren beklimmen via 301 traptreden. Eenmaal boven word je beloond met een weids uitzicht over de stad. Bij helder weer zie je zelfs het Boheemse Woud aan de horizon. Ook het interieur is de moeite waard. De kathedraal herbergt verschillende religieuze kunstwerken. Bij het hoofdaltaar staat de beroemde Madonna van Pilsen, een marmeren beeld van Maria met kind uit de 14e eeuw. Al eeuwenlang komen pelgrims hier bidden voor hulp of genezing. Vanwege de bekendheid van het beeld zijn er meerdere replica’s gemaakt, waaronder een op de pestzuil voor de kerk.

Grote Synagoge

De Grote Synagoge van Pilsen (Velká synagoga) is de grootste van Tsjechië en de op één na grootste van Europa, na die in Boedapest. Wereldwijd is het zelfs de derde grootste. Pilsen kende lange tijd een grote Joodse gemeenschap die aan het eind van de 19e eeuw het initiatief nam voor de bouw van dit monument. De synagoge werd ontworpen door de Weense architect Max Fleischer. Oorspronkelijk zouden de torens twintig meter hoger worden, maar dat werd door het stadsbestuur tegengehouden om de kathedraal niet te overschaduwen.

Tot de Tweede Wereldoorlog werd de synagoge actief gebruikt. Tijdens de oorlog deporteerden de nazi’s een groot deel van de Joodse gemeenschap, onder meer naar Theresienstadt. De synagoge werd door het Duitse garnizoen gebruikt als strategisch punt. Na de oorlog werd het gebouw opnieuw in gebruik genomen, maar in de communistische periode raakte het sterk in verval. Een grondige restauratie volgde. Vandaag de dag wordt nog maar een klein deel gebruikt voor religieuze diensten, aangezien de Joodse gemeenschap sterk is gekrompen. De synagoge dient nu ook als concertzaal en expositieruimte.

Wandel door de parken rondom de stad

In de middeleeuwen was het centrum van Pilsen omringd door een stadsmuur. Van die muur is nu nog maar een klein deel zichtbaar. Op de plek waar vroeger de muur stond, is nu een langgerekt stadspark aangelegd. Deze groene gordel vormt een mooie wandelroute rondom het oude centrum. Je loopt er langs kleurrijke bloemenperken, fonteinen, standbeelden en statige panden. Zeker op een zonnige dag is het een fijne plek om even tot rust te komen en van het stadsbeeld te genieten.

Het mooiste deel van de groene gordel is de Molengracht (Mlýnská strouha). Deze rustige plek met een kunstmatig meer wordt ook wel het Venetië van Pilsen genoemd. Ooit liep hier een zijtak van de Radbuza-rivier, die water leverde voor de nabijgelegen Manor-molen. In de jaren ‘90 werd het water gedempt, tot onvrede van veel inwoners. Gelukkig werd het park later hersteld en opnieuw ingericht. In 2010 werd de Molengracht uitgeroepen tot ‘Park van het Jaar’. Het is nu een geliefde plek om te wandelen, te zitten aan het water of gewoon even te ontsnappen aan de drukte van de stad.

Het ondergrondse gangenstelsel van Pilsen

Onder de stad ligt een uitgestrekt netwerk van gangen, kelders en waterputten. In de middeleeuwen speelde dit ondergrondse stelsel een belangrijke rol. Hier bewaarden de inwoners hun voedsel, werd ijs opgeslagen en bier gebrouwen. Dankzij de constante temperatuur waren de kelders ideaal voor het gistings- en rijpingsproces van bier. De gangen gaven ook toegang tot water – er zijn zo’n 360 waterputten onder de stad – en dienden als schuilplaats in tijden van oorlog.

In totaal is het gangenstelsel zo’n 20 kilometer lang. Tijdens een rondleiding door het Pilsen Historic Underground krijg je een deel hiervan te zien. Je loopt ongeveer 750 meter door het ondergrondse labyrint en ontdekt hoe het waterleidingsysteem werkte in de 16e eeuw en hoe het dagelijks leven er in die tijd uitzag.

Musea in Pilsen

Ook bij minder goed weer kun je in Pilsen genoeg ontdekken, want de stad telt een flink aantal musea en galerijen. De bekendste zijn het Museum van West-Bohemen en de Galerij van West-Bohemen.

Het Museum van West-Bohemen is gevestigd in een prachtig historisch pand en behoort tot de grootste musea van het land. Je vindt er vier vaste tentoonstellingen en regelmatig wisselende exposities. Bijzonder is de collectie vuurwapens uit de 14e tot 17e eeuw – het oudste arsenaal van Tsjechië. Verder leer je er meer over de prehistorie en natuur van het land, en kun je de fraaie bibliotheek in art-nouveaustijl bewonderen.

De Galerij van West-Bohemen zit in de voormalige vleeshal en herbergt meer dan 10.000 kunstwerken, van middeleeuwse meesters tot moderne kunst.

Pilsen is een van de weinige Tsjechische steden die in mei 1945 door de Amerikanen werd bevrijd. In het Patton Memorial Pilsen kom je meer te weten over de opmars van de geallieerden, van de landing in Normandië tot hun aankomst in West-Bohemen. Het museum vertelt dit verhaal aan de hand van foto’s, documenten en persoonlijke voorwerpen van Amerikaanse veteranen. Het is geen groot museum, maar wel boeiend en indrukwekkend om te bezoeken.

Pilsen wordt gezien als de bakermat van het Tsjechische poppenspel. Deze traditie, die teruggaat tot de tijd van rondreizende theaters, is niet voor niets opgenomen op de UNESCO-lijst voor immaterieel erfgoed. Josef Skupa gaf hier het beroemde poppenduo Spejbl en Hurvínek vorm. Generaties Tsjechen zijn met deze figuren opgegroeid via theaters, radio en tv. Ook filmmaker Jiří Trnka (bekend om zijn animatiefilms) speelde een belangrijke rol in de Tsjechische poppencultuur. Zijn werk inspireerde zelfs regisseurs als Tim Burton.

In het Poppenmuseum (Muzeum Loutek) ontdek je de rijke geschiedenis van het poppenspel. Je vindt er honderden poppen, kleine theaters en interactieve installaties waarmee je zelf poppen kunt laten bewegen. Niet alleen leuk voor kinderen, maar ook voor volwassenen zeker de moeite waard.

Het Brouwerijmuseum is gevestigd in een originele brouwerij uit de 15e eeuw. In het museum ontdek je hoe bier vroeger werd gebrouwen en hoe het werd gedronken. Je ziet hoe een middeleeuwse kroeg eruitzag, bekijkt een uitgebreide collectie bierglazen en drinkbekers en leert meer over de geschiedenis van bier in Tsjechië. Het museum is verbonden met het ondergrondse gangenstelsel van Pilsen en je kunt een combiticket kopen of je kaartje online reserveren. In het gebouw vind je ook een bierwinkel met ruim 140 soorten bier.

Naast dit museum zijn er nog tal van andere opties in Pilsen. Bezoek bijvoorbeeld het Etnografisch Museum, het Škoda Museum, het Techmania Wetenschapscentrum, DEPO2015, het Museum voor Kerkelijke Kunst of het Monster Museum.

Adolf Loos

In de 20e eeuw groeide Pilsen uit tot een welvarende industriestad. Naast de bekende brouwerijen en de Škoda-fabriek waren er ook veel succesvolle bedrijven van Joodse zakenlieden, waaronder de familie Hirsch. In 1907 ontmoetten zij de Weense architect Adolf Loos, die toen al bekend stond als grondlegger van de moderne architectuur. Loos keerde zich af van de art-nouveaustijl en wees overbodige versieringen af. Zijn ontwerpen waren strak, functioneel en voor die tijd bijzonder vooruitstrevend.

In Pilsen zijn nog acht appartementen bewaard gebleven waarin Loos het interieur heeft ontworpen. Tijdens een rondleiding kun je enkele van deze woningen bezoeken en krijg je niet alleen het bijzondere interieur te zien, maar hoor je ook de verhalen van de families die er woonden.

Ook buiten de stad is er genoeg te zien en te doen. In de regio rondom Pilsen liggen charmante dorpjes, barokke monumenten en indrukwekkende kastelen. Natuurliefhebbers kunnen hun hart ophalen in het Boheemse Woud of het Opper-Palts Woud, waar je mooie wandelroutes vindt. Bezoek de wijnkelders van Bohemia Sekt voor een proeverij of maak een uitstapje naar de dierentuin van Pilsen, een van de populairste attracties in de regio.

De watersmederij van Dobřív

Op zo’n 20 kilometer van Pilsen ligt het dorp Dobřív, bekend om zijn historische watersmederij. Dit unieke industriële monument uit de 19e eeuw toont hoe ruw ijzer vroeger werd gesmeed en zware gereedschappen werden gemaakt. Alles wordt nog steeds aangedreven door een houten watermolen die tot op de dag van vandaag werkt. Tijdens een bezoek zie je hoe de machines draaien, leer je meer over het ambacht en kun je zelfs een smid aan het werk zien.

Museum op de demarcatielijn in Rokycany

Op zo’n 20 kilometer van Pilsen ligt Rokycany, waar je het Museum op de Demarcatielijn kunt bezoeken. Dit militaire museum laat je kennismaken met de geschiedenis van Tsjechoslowakije tussen 1914 en 1945. In de buitententoonstelling staan meer dan 190 militaire voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog en het naoorlogse Volksleger. Blikvangers zijn de T-34 tank uit 1944 en de Škoda Superb 1938 commandowagen. Veel voertuigen zijn ook gebruikt in films als Lord of War en The Elementary School.

Een rondleiding bij Bohemia Sekt

Pilsen staat niet alleen bekend om bier. In Starý Plzenec, net buiten de stad, wordt de bekendste mousserende wijn van Tsjechië geproduceerd: Bohemia Sekt. De productie begon in de jaren ’40 in een voormalige bierbrouwerij. Dankzij de groeiende vraag werd Bohemia Sekt in de jaren ’70 een begrip en inmiddels is het de populairste mousserende wijn van het land. Tijdens een rondleiding door de fabriek leer je meer over de geschiedenis en productie. De tour eindigt met een proeverij van verschillende wijnen.

Laat gerust weten als je hier nog een apart blok van wil maken met praktische info of een boekingstip erbij.

Pilsen en bier horen bij elkaar. De stad geldt als de geboorteplaats van het biersoort pils. Al sinds de 13e eeuw wordt er in Pilsen bier gebrouwen. Toch liet de kwaliteit in de loop der eeuwen te wensen over. Aan het begin van de 19e eeuw waren de inwoners er klaar mee. Op het centrale plein werd al het slechte bier demonstratief weggegooid. De brouwers besloten samen een nieuwe brouwerij op te richten. De Beierse brouwer Josef Groll werd aangesteld als brouwmeester. Hij combineerde lokale ingrediënten en ontwikkelde een nieuw type bier: pils, vernoemd naar de stad. Dit bier werd razend populair en is vandaag de dag nog altijd het meest gedronken biersoort ter wereld.

Bezoek de Pilsner Urquell brouwerij

Op 5 oktober 1842 werd het allereerste pils gebrouwen in de brouwerij Plzeňský Prazdroj, beter bekend als Pilsner Urquell. Het bier sloeg direct aan en werd al snel in heel Europa verkocht. De originele brouwerij bestaat nog steeds en een rondleiding is een absolute aanrader tijdens je bezoek aan Pilsen. Je ontdekt hoe het brouwproces in zijn werk gaat, leert meer over de geschiedenis van het bier en ziet zowel de oude koperen ketels als de moderne installaties. Hoogtepunt van de tour is het bezoek aan het ondergrondse gangenstelsel waar het bier vroeger rijpte. Hier kun je een ongefilterd en ongepasteuriseerd pils proeven, rechtstreeks uit het vat. Boek hier je tour.

Neem een Bierspa

Wil je je bezoek aan Pilsen op een originele manier afsluiten? Trakteer jezelf dan op een bierspa. Jawel, badderen in bier is echt mogelijk en volgens velen ook nog eens goed voor je. Al in de middeleeuwen geloofde men in de heilzame werking van bierbaden. Tegenwoordig is het vooral een ontspannende wellnesservaring waarbij je lichaam profiteert van de vitamines, mineralen en giststoffen in het biermengsel. In Pilsen kun je hiervoor onder andere terecht bij Purkmistr of Chodovar.

Mijn eerste bierbad nam ik bij brouwerij Purkmistr. Hier kun je kiezen voor een individueel bad of een duo-bad met je partner. Het bad wordt gevuld met een speciaal mengsel van bier, biergist en kruiden, verwarmd tot ongeveer 35 graden. Drinken van dit bier mag niet, maar er staat wél een tapkraan naast het bad waarmee je een vers biertje kunt inschenken. Na een half uurtje ontspannen in het bad kun je in een relaxruimte verder tot rust komen.

Bier Festivals

Als echte bierstad organiseert Pilsen uiteraard ook meerdere bierfestivals. Elk jaar eind augustus wordt op het Plein van de Republiek Gambrinus Day gehouden. Twee dagen lang verandert het plein in een grote biergarten waar de oprichting van het merk Gambrinus wordt gevierd. Tijdens het festival wordt ook bepaald wie zich dat jaar Gambrinus Master Bartender mag noemen.

In het derde weekend van september vindt Sun in the Glass plaats, een festival dat zich richt op kleine, ambachtelijke brouwers. Op het terrein rondom brouwerij Purkmistr verzamelen tientallen microbrouwerijen uit heel Tsjechië zich. Bezoekers kunnen hier twee dagen lang proeven van allerlei unieke en lokale bieren.

Het derde grote bierfestival is het Pilsner Fest, dat elk jaar in het eerste weekend van oktober plaatsvindt bij de Pilsner Urquell brouwerij. Hiermee wordt herdacht dat op 5 oktober 1842 het eerste pilsje werd gebrouwen. Tijdens dit traditionele festival kun je genieten van vers getapte Pilsner Urquell en live optredens van bekende Tsjechische artiesten.

Leuk biercafés in Pilsen

In een stad als Pilsen is het niet vreemd dat je tal van leuke biercafés kunt vinden. In verschillende cafés kun je terecht voor het klassieke pils. Denk aan U Salzmannů, Na Parkánu, Lokál Pod Divadlem, Pub en Restaurant Lekárna, Švejk Restaurant U Petatřicátníků en Plzeňka. Ben je – net als ik – juist op zoek naar speciaalbier? Dan mag een bezoek aan Klub malých pivovarů niet ontbreken. Hier vind je zo’n 800 verschillende bieren afkomstig van 250 microbrouwerijen uit heel Bohemen. Daarnaast hebben ze ook interessante bieren uit andere Europese landen op de kaart staan.

Ook de Raven Pub City vond ik een fijne plek. Hier kun je proeven van het aanbod van Pivovar Raven, een lokale brouwerij met eigenzinnige bieren. Andere biercafés waar je goed zit voor speciaalbier zijn Pivotečka, Pivstro, Zlatá kráva Bandaska, Modrá hvězda en Franciscus.

De voetbalclub van Pilsen is FC Viktoria Plzeň. De club werd opgericht in 1911 en kende een wisselvallige geschiedenis, maar staat de laatste jaren stevig op de kaart. Sinds 2010 werd Viktoria Plzeň zes keer kampioen van Tsjechië en won het ook de nationale beker. De club is sindsdien een vaste deelnemer in het Europese voetbal.

De thuiswedstrijden worden gespeeld in het Stadion města Plzně, dat plaats biedt aan 11.700 toeschouwers. Het stadion ligt vlak bij de Pilsner Urquell brouwerij. Bekende spelers die voor de club uitkwamen zijn onder anderen Petr Čech, Pavel Horváth en Petr Jiráček. In het seizoen 2022-2023 stond de club in de groepsfase van de Champions League tegenover grootmachten als FC Barcelona, Bayern München en Inter Milan. Voor de fans in Pilsen was dat een bijzonder affiche.

Zowel in het historische centrum als in de omliggende wijken van Pilsen vind je voldoende accommodaties in verschillende prijsklassen. Je hebt de keuze uit hotels, pensions en privé-appartementen. Zelf heb ik Pilsen inmiddels drie keer bezocht en verbleef ik in twee verschillende hotels.

Tweemaal overnachtte ik bij het Courtyard by Marriott. Dit moderne hotel ligt op loopafstand van het Biermuseum en het centrale plein. De kamers zijn ruim en comfortabel en het hotel beschikt over een restaurant, bar, fitnessruimte en een 24-uursgemakwinkel. Kom je met de auto, dan is er een eigen parkeergarage beschikbaar.

Mijn andere verblijf was bij Vienna House Easy, gelegen tegenover de Pilsner Urquell brouwerij. Dit hotel heeft een modern designconcept en biedt ruime kamers in frisse kleuren. Het ontbijt is prima en in de bar kun je ‘s avonds nog een lekker speciaalbiertje drinken. Het centrum ligt iets verder, maar binnen een kwartier wandel je naar het centrale plein.

Beide hotels zijn wat mij betreft een aanrader. Bekijk ook andere hotels in Pilsen als je iets anders zoekt.

Bij een stedentrip naar Tsjechië denk je waarschijnlijk meteen aan Praag. De hoofdstad is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een van de populairste bestemmingen van Europa. Praag is absoluut de moeite waard, maar het kan er ook behoorlijk druk zijn. Bovendien is de kans groot dat je de stad al eens hebt bezocht. Ben je op zoek naar een alternatief? Overweeg dan zeker een stedentrip naar Pilsen. Deze stad is een stuk rustiger, maar heeft toch verrassend veel te bieden. Of je nu een weekendje weg wilt of met vrienden een paar dagen op pad gaat, Pilsen is een ideale bestemming. Je kunt een bezoek aan Pilsen bovendien eenvoudig combineren met een paar dagen Praag.

Pilsen heeft geen eigen luchthaven, dus vliegen doe je op Praag. Vanuit de hoofdstad kun je met de trein in ongeveer anderhalf uur naar Pilsen reizen. Er vertrekt vrijwel elk uur een bus vanaf het vliegveld richting Pilsen.

Wie met de trein wil reizen, heeft verschillende opties. De meest praktische keuze is de nachttrein naar Praag, waarna je overstapt naar Pilsen. Daarnaast kun je ook naar Regensburg of München reizen en vanaf daar de rechtstreekse trein naar Pilsen nemen. Vanuit Nederland is de Flixbus een alternatief; houd er rekening mee dat je hierbij altijd minstens één keer moet overstappen.

Met de auto ben je vanuit Praag in ongeveer een uur in Pilsen. Het historische centrum van Pilsen is compact en gemakkelijk te voet te verkennen. Voor langere afstanden kun je gebruikmaken van het tramnetwerk in de stad.

Disclaimer: Mijn trip naar Pilsen is tot stand gekomen in samenwerking met #VisitCzechia en Visit Pilsen. Alles wat je in dit artikel leest is mijn persoonlijke mening/ervaring.