Een bezoek aan de Pilsner Urquell brouwerij

Vondsten in een Israëlische grot wijzen erop dat de Natufiërs als zo’n 13.000 jaar geleden bier maakten. De drank van toen lijkt totaal niet op het bier dat we tegenwoordig kennen. Het alcoholpercentage was een stuk lager en het bier was troebel en pappig. In de middeleeuwen was het drinken van bier veiliger dan het drinken van het vervuilde water. Het kookproces en de alcohol vernietigden de ziektekiemen. Tussen 1300 en 1600 bereikt de consumptie van bier zijn hoogtepunt. Iedereen drinkt het, zelfs kinderen.

Kloosterlingen zagen bier als een geschenk van God. De monniken brouwden bier voor zichzelf, maar ook voor reizigers en pelgrims. Zij waren waarschijnlijk ook de eersten die hop aan het bier hebben toegevoegd zodat het bier langer houdbaar bleef en ze gebruikten kruiden om verschillende smaken te creëren. Ook gewone mensen begonnen bier te brouwen en begonnen brouwerijen. Ze verkochten het bier vervolgens aan de inwoners, kroegen en herbergen.

In de middeleeuwen was het drinken van bier veiliger dan het drinken van het vervuilde water. Maar het bier was natuurlijk totaal anders dan dat we tegenwoordig gewend zijn.

Kort na de stichting van de stad Pilsen werd er in de stad al bier gebrouwen. In de 13e eeuw had koning Wenceslaus II het recht toegekend om in bepaalde huizen bier te brouwen. Het probleem was dat de mensen vaak geen verstand hadden van het brouwen. Wanneer een woning een nieuwe bewoner kreeg, werd deze al direct gepromoveerd tot bierbrouwer. Hierdoor was de kwaliteit van het bier behoorlijk wisselend. Er was geen recept en iedereen deed maar wat. Het gebeurde met enige regelmaat dat het bier zo slecht was, dat het moest werden weggegooid.

Aan het begin van de 19e eeuw waren de inwoners van Pilsen het zat. Al het bier werd demonstratief weggegooid over het kerkplein van het centrum. De inwoners die een brouwvergunning hadden sloten een collectief en maakten zich sterk voor beter bier. Zo werd er een nieuwe brouwerij gebouwd. In de lente van 1842 werd de Beierse brouwer Josef Groll als eerste brouwmeester aangesteld. Deze jonge en ambitieuze brouwer ontwikkelde met plaatselijke ingrediënten een nieuw soort bier: pils. Uiteraard is de naam afgeleid van de stad Pilsen. Op 5 oktober 1842 werd het eerste pils gebrouwen in Pilsen in de brouwerij Plzensky Prazdroj, maar Pilsner Urquell is iets makkelijker uit te spreken. De bevolking was lyrisch. Tsjechië viel destijds nog onder het Keizerrijk Oostenrijk en handel binnen het keizerrijk werd gestimuleerd. Dagelijks gingen er vrachten bier via Wenen naar andere steden in Europa. Het brouwen van pils was echter niet gepatenteerd en hierdoor kon het dus overal gebrouwen worden. Het werd één van de populairste biersoorten van de wereld. De brouwerij waar het allemaal begon bestaat dus nog steeds.

De kwaliteit van het gebrouwen bier in Pilsen was soms heel slecht. De inwoners waren het zat. Ze gooiden het slechte bier demonstratief weg en vormden een collecties zodat er een brouwerij gebouwd kon worden.

Pils is bier, maar bier is geen pils. Wanneer je in een kroeg een bier besteld, krijg je eigenlijk altijd pils. Dat komt omdat pils het meest gedronken bier ter wereld is. 70% van het bier dat wereldwijd verkocht wordt, is pils.

Pils is een ondergistend bier met een goudgele kleur. Het wordt gebrouwen uit mout, gist, water, hop en soms ook suiker. Het alcoholpercentage is meestal rond de 5%. Het bier wordt vergist bij lage temperaturen, tussen de 4 en 15 graden Celsius, waarbij het gist naar de bodem zinkt. Vervolgens moet het bier ongeveer 4 weken rijpen in een gekoelde ruimte. Vanwege de koude temperaturen in de winter konden de brouwers van Midden-Europa zich wagen aan het brouwen van ondergistend bier. De inwoners van Pilsen hadden de grotten onder de brouwerij tot hun beschikking waardoor het bier in een koele ruimte kon rijpen. Pas in de jaren ‘70 van de 19e eeuwe kwamen de koelmachines ter beschikking zodat men ook elders goed bier kon brouwen.

De brouwerij is één van de belangrijkste bezienswaardigheden van de stad Pilsen. Wie geïnteresseerd is in bier en de historie van pils, moet zeker even een kijkje nemen in de Pilsner Urquell brouwerij. De brouwerij ligt op loopafstand van het centrum en ligt direct aan de hoofdweg. Ik heb de brouwerij inmiddels twee maal bezocht, maar tijdens mijn eerste bezoek was ik in het naastgelegen Gambrinus brouwerij.

De ingang is te herkennen aan de triomfpoort die tijdens het 50 jarige bestaan van de brouwerij werd neergezet. De boog is tevens afgebeeld op het etiket van Pilsner Urquell. Het bezoekerscentrum is gelegen aan de linkerzijde zodra je onder de poort bent gelopen. Hier kun je een toegangskaartje kopen voor een rondleiding door de brouwerij. De tours worden gegeven in het Tsjechisch, Duits of Engels en duurt zo’n 80 minuten.

De Pilsner Urquell brouwerij behoort tot één van de belangrijkste bezienswaardigheden van Pilsen. Als je geïnteresseerd bent in bier moet je zeker hier een kijkje nemen.

Bij het bezoekerscentrum wordt je door de gids opgewacht. In deze hal kun je alvast meer te weten komen over de geschiedenis van de brouwerij aan de hand van oude documenten, tekeningen en foto’s. Vervolgens ga je naar buiten en wandel je naar het brouwhuis. Via de grootste passagierslift van Tsjechië bereik je de panoramische bioscoop waar je via diverse filmpjes meer te weten kunt komen over de ingrediënten van het bier. Dit gedeelte is nog niet zo oud, want tijdens mijn eerste bezoek aan de brouwerij heb ik dit niet gezien. Vervolgens ga je naar de oude brouwerij waar de koperen ketels nog staan. Hier wordt inmiddels geen bier meer gebrouwen. Ook hier wordt nog een filmpje getoond over het brouwproces. De nieuwe brouwerij die in 2004 werd gebouwd is de volgende ruimte die je bezoekt. Vanaf een balkon kun je uitkijken op de moderne ketels. Hoogstwaarschijnlijk zul je hier geen mensen aan het werk zien tijdens de rondleiding, want alles is geautomatiseerd en oogt daardoor hypermodern.

Via een expositie kun je kennis maken met de mensen die achter het succesvolle verhaal van de brouwerij staan. Zo zie je dat alles van generatie op generatie is overgeleverd.

Bijzonder is vooral het gangenstelsel onder de brouwerij. Deze werd vroeger door de mensen uitgehakt in het kalksteen, want hier was de meest ideale temperatuur om het bier te lageren. Tegenwoordig wordt het bier hier niet meer gerijpt, al staan er nog wel enkele fermentatievaten. En tijdens een rondleiding door een brouwerij moet er natuurlijk ook geproefd worden. Je kunt in de kelders rechtstreeks vanuit de lagertank het ongefilterde en ongepasteuriseerde bier proeven.

In het gangenstelsel onder de brouwerij mag ik een ongefilterd pilsje proeven, rechtstreeks getapt van de lagertanks.

Wat dat betreft is het ook nog eens uniek. Dit is één van de weinige plekken ter wereld waar je het bier kunt proeven alvorens het gefilterd wordt. Het bier is troebel en smaakt een stuk bitterder dan het bier dat je in de winkels koopt. Wat dat betreft valt het meer in mijn straatje. Als je een vroege rondleiding hebt geboekt kan het dus zijn dat je al om 10.00 aan hier bier zit. En als andere mensen uit je groep het bier niet lekker vinden of niet lusten, dan vind ik het zonde om dat lekkere bier weg te gooien.

Na afloop van de rondleiding kun je in de souvenirshop nog wat souvenirs kopen en heb je inmiddels trek gekregen? Een stevige Tsjechische lunch in het restaurant Na Splice is een echte aanrader.

Disclaimer: Ik bezocht de stad Pilsen op uitnodiging van Visit Czech Republic. Ik krijg niet betaald voor het schrijven van dit artikel en alles wat je leest is mijn persoonlijke mening/ervaring