Ontdek Bornholm: het mooiste eiland van Denemarken

Bornholm is niet zomaar een vakantiebestemming; het eiland werd in 2022, 2023 en 2024 uitgeroepen tot de beste vakantiebestemming van Denemarken. Tijdens de jaarlijkse Danish Travel Awards wist Bornholm de titel ‘Bedste Feriedestination i Danmark’ te winnen. Een bevestiging van de unieke charme, natuur, cultuur en gastvrijheid die het eiland te bieden heeft. Zowel de toeristische aanbieders als de inwoners zijn trots op deze erkenning en zien het als een motivatie om bezoekers nog betere ervaringen te bieden. Daardoor is er altijd iets nieuws te ontdekken op het eiland. Geen wonder dat steeds meer reizigers deze veelzijdige bestemming ontdekken.

Het landschap van Bornholm is verrassend veelzijdig. Je vindt er steile kliffen, bossen, rotspartijen en rustige baaien dicht bij elkaar. Die afwisseling maakt het eiland zo aantrekkelijk om te verkennen. Of je nu houdt van korte wandelingen of langere routes, er is voor iedereen wel een mooie tocht te vinden. Tijdens mijn verblijf op Bornholm trok ik mijn wandelschoenen aan om de natuur te ontdekken. Met de auto verkende ik de kustlijn en liet ik me verrassen door het afwisselende landschap.

Helligdomsklipperne

Langs de noordoostkust van Bornholm ligt Helligdomsklipperne. Wat mij betreft een van de meest indrukwekkende plekken van het eiland. De grillige granieten rotsformaties zijn gevormd door eeuwenlange erosie van wind en zee en rijzen steil op uit het water. Ze behoren tot de meest fotogenieke plekken van Bornholm. Langs de kust loopt een goed begaanbaar wandelpad dat je langs meerdere uitzichtpunten brengt. Onderweg passeer je plekken met bijzondere namen als Vade Ovn, Torre Ovn, Lyseklippen, Måneskinsklipperne, Heiligdomsklippen en Libertsklippen. Op elk punt zie je het landschap weer vanuit een ander perspectief.

Ekkodalen

Ekkodalen is de grootste kloofvallei op Bornholm en slingert zich over ongeveer twee kilometer door het bosgebied Almindingen. De steile rotswanden aan één zijde van de kloof worden lokaal de Styrtebakkerne genoemd. De naam verwijst naar de abrupte afgronden die je hier vindt. In het voorjaar is het gebied extra mooi dankzij de bloeiende lelietjes-van-dalen.

Ekkodalen staat natuurlijk ook bekend om het echo-effect. De beste plek om het echo te ervaren is bij de bron van H.C. Ørsted, net links van de ingang. Een klassieke kreet “Hvad drikker Møller?” – “Øller!” doet het altijd goed hier.

Hammerknuden

Helemaal in het noordwesten van Bornholm ligt Hammerknuden, een ruig rotsschiereiland met kliffen, heidevelden en schitterende uitzichten over zee. Dit gebied is ideaal voor een stevige dagwandeling over afwisselend terrein. Ik liep hier een kleinere ronde en genoot onderweg van spectaculaire uitzichten, smalle rotspaden en de rust van de natuur. Je passeert onder andere de vuurtoren van Hammerodde en de ruïnes van het middeleeuwse Salomons Kapel.

Als je meer tijd hebt, kan een volledige wandeling maken van ongeveer 7 kilometer rond het hele schiereiland, met onder andere uitzichten op de Opalsøen, Hammerhavn en Hammersø. De paden zijn goed gemarkeerd, maar het terrein is soms steil en rotsachtig, dus stevige schoenen zijn aan te raden.

Opalsøen

Opalsøen is een opvallend blauw meer aan de rand van Hammerknuden. Het meer is ontstaan door een voormalige granietgroeve. Tot 1970 werd hier graniet gewonnen, een van de belangrijkste exportproducten van Bornholm. Na het stilleggen van de groeve vulde het diepe gat zich geleidelijk met water. Het meer is omringd door steile rotswanden en vormt een bijzonder stukje natuur in het noorden van het eiland. Rondom Opalsøen lopen meerdere wandelpaden. Wie Opalsøen wil bezoeken of fotograferen doet dat het beste begin van de middag. Dan staat de zon gunstig op het water. De kleur van het meer komt dan het meest tot zijn recht. Opalsøen maakt deel uit van de wandelroute rondom Hammerknuden, maar is ook met de auto gemakkelijk bereikbaar.

Paradisbakkerne

In het natuurgebied Paradisbakkerne ligt Bornholms grootste rokkesteen, een enorme zwerfkei van zo’n 35 ton die daadwerkelijk kan bewegen. De steen is tijdens de ijstijd door het landijs meegevoerd en is zo geplaatst dat hij met de juiste druk een klein beetje kan schommelen. De rokkesteen meet ongeveer vier bij drie meter en is een van de bekendste bezienswaardigheden in het oosten van Bornholm. Vanaf de parkeerplaats bij Lisegård of Oksemyrevejen kun je een wandelpad volgen dat je door beukenbossen naar de steen leidt.

Vang Granitbrud

Aan de ruige westkust van Bornholm ligt Vang Granitbrud, een voormalig granietwinningsgebied dat is omgevormd tot een indrukwekkend natuur- en recreatiegebied. Meer dan 100 jaar lang werd hier graniet gewonnen voor onder andere bruggen, steden en rivieroevers, tot de groeve in 1996 definitief gesloten werd.

Vandaag de dag is het terrein vrij toegankelijk en kun je hier wandelen, klimmen of fietsen langs steile kliffen, diepe groeven en meren. In het gebied zijn nieuwe paden, rustplekken en shelters aangelegd. Helemaal achterin ligt de opvallende Himalaya Klippen, een langgerekte rotsformatie aan de rand van een klein meer. Op de steile kliffen nestelen verschillende vogels. Het is een mooi voorbeeld van hoe industrieel erfgoed kan veranderen in een natuurlijk belevingsgebied.

Kultippen

Ten zuiden van Hasle ligt Kultippen, een vreemd maar tegelijk fascinerend landschap. Het deed me aan een maanlandschap denken. Ik ontdekte pas later dat dit landschap niet door de natuur is gevormd, maar door menselijk toedoen. In de jaren 40 werd hier steenkool gewonnen en het overgebleven gruis, zand, klei en koolstofafval werd met tipwagens over de rand gekieperd. Zo ontstond een ruw, dor terrein vol diepe scheuren en zonder enige begroeiing. Kultippen ligt direct aan de kust en een pad leidt naar het strand.

Randkløve Skår

Randkløve Skår is een smalle kloof in de rotskust tussen Saltuna en Ypnasted. In tegenstelling tot de meeste kloven op Bornholm loopt deze niet richting zee, maar juist landinwaarts. De omgeving is groen en rustig, met loofbos, jeneverbesstruiken en in het voorjaar bloeiende anemonen. Je bereikt de kloof via een wandelpad vanaf de parkeerplaats aan Randkløvevej 26. De route is goed begaanbaar en onderweg passeer je ook kleinere kloven zoals Krukkerenden en Almehulle

Almindingen

Midden op Bornholm ligt Almindingen, een van de grootste bosgebieden van Denemarken. Het is een uitgestrekt en afwisselend natuurgebied waar je prima kunt wandelen. Ik wandelde hier de ‘Bisonstien’, een tocht van zo’n 12 kilometer. De route loopt onder andere door het omheinde deel waar een kudde Europese bizons leeft. In 2012 zijn er tien bizons uitgezet in Almindingen, als onderdeel van een herintroductieproject. Ze helpen mee aan het openhouden van het landschap en dragen bij aan de biodiversiteit. De kudde leeft in een afgesloten gebied van 200 hectare. Waar ze zich bevinden, blijft onvoorspelbaar. Je moet dus een beetje geluk hebben om ze te spotten. Zie je geen bizons, dan nog is de wandeling de moeite waard dankzij de rust, het groen en de afwisseling in het landschap.

Pissebækken

Langs de kust tussen Vang en Hammershus ligt Pissebækken. Dit is de op twee na hoogste waterval van Denemarken. Het water valt in een smalle kloof vol bijzondere flora, zoals blauwe anemonen en tarmvridrøn. De plek is vooral mooi in het voorjaar, wanneer alles in bloei staat en het water vol over de rand stroomt. De naam ‘Pissebækken’ klinkt opvallend en bestaat al sinds de middeleeuwen. Mogelijk verwijst hij naar het dunne straaltje water in droge zomers, dat aan een plasstraal doet denken. Je bereikt het waterval eenvoudig via de kustroute vanuit Vang. Na zo’n 500 meter sta je bij de houten trap naar het waterval.

Op Bornholm zijn meer watervallen te vinden. De bekendste is die van Døndalen, met 20 meter de hoogste van het land. Andere kleinere watervallen zijn onder andere bij Stavehøl en Kobbeå, vooral actief in nattere perioden.

Stranden van Bornholm

Bornholm wordt ook wel het ‘Zonneneiland’ genoemd. Door de gunstige ligging in de Oostzee is het hier vaak zonniger dan de rest van Denemarken. Daarom is het eiland ook een perfecte bestemming om de stranden op te zoeken. En er zijn heel wat mooie stranden te vinden op Bornholm. Dueodde is veruit het bekendste strand met wit poederzand en kristalhelder water. Lonely Planet noemt het strand niet voor niets een van de 100 mooiste stranden ter wereld. Het zand is hier zo fijn dat het vroeger werd gebruikt in zandlopers. Je zou haast denken dat je op een tropisch eiland bent, maar je staat gewoon in Denemarken. Andere aanraders zijn Balka, Sandvig en het rustige strand bij Arnager.

Bornholm telt ruim 40.000 inwoners. Het merendeel woont in en rond Rønne. Dit is dan ook de grootste plaats op het eiland en vormt het administratieve en logistieke centrum. De rest van het eiland bestaat uit kleinere plaatsen en dorpen, elk met een eigen karakter en sfeer.

• Rønne ligt aan de westkust en is vaak de eerste kennismaking met het eiland. In het centrum vind je winkels, musea, cafés en een mooie kerk.
• Svaneke is een van de fraaiste plaatsen van Bornholm, met kleurrijke huizen, een oude haven, glasblazerij en een lokale markt op woensdag.
• Gudhjem ligt tegen een helling en heeft een charmante haven, winkeltjes en een museum. Vanaf hier vertrekken boten naar het nabijgelegen eiland Christiansø.
• Nexø, aan de oostkust, is een levendig vissersplaatsje met een actieve haven, visrestaurants en lokaal bier.
• Hasle, aan de westkust, staat bekend om zijn rokerijen en zomerse kunstevenementen.

Hammershus

Hammershus is de grootste burchtruïne van Noord-Europa en een van de bekendste bezienswaardigheden van Bornholm. De ruïne ligt spectaculair op een steile rots aan de noordpunt van het eiland en is gratis te bezoeken. De burcht werd aan het eind van de 13e eeuw gebouwd door de aartsbisschop van Lund om zijn macht op Bornholm te versterken. In de eeuwen daarna wisselde Hammershus meerdere keren van machthebber. Een van de bekendste verhalen is dat Leonora Christina, dochter van koning Christian IV, hier gevangen zat in 1660. Rondom de ruïne zijn wandelpaden met uitzicht op de rotsen en zee. Vanaf het moderne bezoekersce

De ronde kerken

Uniek op Bornholm zijn vier middeleeuwse rondkerken, die gebouwd zijn als combinatie van kerk en verdedigingswerk. Ze vallen op door hun ronde schip en centrale kern, die vaak rond of achtkantig is. Elke kerk heeft zijn eigen karakter. Østerlars is de grootste en bekendste, Olsker is de hoogste en meest sierlijke, Nylars is het best bewaard gebleven en Nyker is de kleinste en waarschijnlijk ook de jongste. Ze zijn verspreid over het eiland en makkelijk te bezoeken tijdens een rondrit.

Bunkers bij Dueodde

In het dennenbos van Dueodde liggen twee grote bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. Het zijn restanten van een nooit volledig uitgevoerd Duits kanonproject. De nazi’s wilden hier vier enorme kanonstellingen bouwen, elk bedoeld voor een 17 meter lang kanon met een bereik van 42 kilometer. Zo hoopten ze de scheepvaart ten zuiden van Bornholm te controleren. Slechts twee stellingen zijn uiteindelijk gebouwd. De bunkers liggen verstopt tussen de bomen en zijn deels overgroeid.

Bornholm is een echt wandeleiland. Er zijn talloze goed gemarkeerde routes langs de kust, door bossen en over rotsachtig terrein. Niet voor niets werd het eiland door het Duitse magazine TREKKING uitgeroepen tot op één na beste wandelregio van Europa. De bekendste route is de Kyststien, die je in 120 kilometer rond het hele eiland voert. Je wandelt langs kliffen, stranden, vissersplaatsen en rustige natuur. Een andere lange route is de Højlyngsstien, die 67 kilometer dwars over het eiland loopt via Almindingen en Paradisbakkerne.

Zelf wandelde ik onder andere de Bisonstien in Almindingen, een ronde bij Ekkodalen en een mooie route over het schiereiland Hammerknuden. Drie totaal verschillende wandelingen die perfect laten zien hoe afwisselend het landschap van Bornholm is.

Lokale producten van Bornholm

Bornholm staat bekend om zijn ambachtelijke streekproducten. Je vindt er mosterd, honing, chocolade, kaas, bier én natuurlijk gerookte vis, vaak nog op traditionele wijze bereid. Veel van deze producten worden lokaal geproduceerd en zijn te koop bij boerderijen, marktkraampjes, visrokerijen of gespecialiseerde winkels verspreid over het eiland.

Een aanrader is een bezoek aan Bornholms Ismejeri in Svaneke. Hier wordt ambachtelijk ijs gemaakt van biologische melk en lokale ingrediënten, met smaken die variëren van klassiek tot exotisch. De huisgemaakte wafels worden gebakken volgens een geheime receptuur. En vergeet vooral niet de beroemde Krølle-Bølle is te proeven, vernoemd naar het Bornholmse trolletje.

Røgerier

De traditionele rokerijen, of røgerier, zijn kenmerkend voor Bornholm. Ooit was het eiland grotendeels afhankelijk van deze rokerijen. Hier werd vis op ambachtelijke wijze gerookt boven elzenhouten vuren. Verspreid over het eiland zijn er nog tien werkende rokerijen. In de rokerijen worden onder meer haring, zalm of makreel gerookt volgens eeuwenoude technieken. Bekende plekken zijn onder andere Svaneke Røgeri en Hasle Røgeri, waar je niet alleen vis kunt kopen, maar ook ter plekke kunt eten in een traditionele setting. Zelf bezocht ik Nordbornholms Røgeri Butik in Allinge. Helaas ben ik zelf geen liefhebber van vis, dus voor mij was dit niet de juiste plek. Voor visliefhebbers is een bezoek aan een røgeri natuurlijk wel een absolute must op Bornholm.

Svaneke Bryghus

Gelukkig ben ik wél een liefhebber van bier. Daarom kon ik een bezoek aan Svaneke Bryghus niet overslaan. Deze ambachtelijke brouwerij begon in 2000 als een kleine pubbrouwerij op het dorpsplein van Svaneke en groeide uit tot een toonaangevend, volledig biologisch craftbrouwerij. Alle bieren worden lokaal gebrouwen met biologische ingrediënten en helder Bornholms water, dat in 2019 werd uitgeroepen tot het beste kraanwater van Denemarken. Svaneke Bryghus produceert jaarlijks zo’n 30 bieren, waaronder Mørk Guld, Classic, frisse IPA’s en de alcoholvrije Don’t Worry-lijn. Naast de brouwerij vind je het Svaneke Bryghus Restaurant, gevestigd in een oud koopmanshuis op het plein. Hier kun je het bier proeven én goed eten. Het restaurant is biologisch gecertificeerd, werkt met lokale producten en serveert smaakvolle gerechten.

Beste reistijd

De beste periode om Bornholm te bezoeken is tijdens de zomermaanden. Tussen juni en augustus zijn de dagen lang, is het weer vaak aangenaam en worden er op het eiland allerlei festivals en evenementen georganiseerd. Dit is ook het hoogseizoen, dus je kunt rekenen op meer levendigheid én meer bezoekers. Voor wie de drukte liever mijdt, zijn juni en september fijne alternatieven: het weer is dan vaak nog goed, maar het is een stuk rustiger.

Zelf bezocht ik Bornholm in april. Hoewel het toen nog fris was en zeker geen strandweer, scheen de zon en kon ik volop wandelen en het eiland verkennen. Een groot voordeel van deze periode is de rust: er waren nog maar weinig toeristen, waardoor je veel plekken vrijwel voor jezelf hebt. Ideaal als je de drukte juist wil vermijden.

Hoeveel dagen heb je nodig op Bornholm?

Hoewel je in een paar dagen de belangrijkste bezienswaardigheden van Bornholm kunt zien, is een langer verblijf zeker de moeite waard. Zelf was ik twee volle dagen op het eiland. Dat bleek voldoende om de mooiste hoogtepunten te bezoeken en enkele wandelingen te maken.
Met meer tijd kun je het eiland in een rustiger tempo verkennen. Je kunt dan ook musea bezoeken, kennismaken met lokale ambachten en genieten van de kleine dorpen en kustplaatsen. Een verblijf van vijf tot zeven dagen geeft je de ruimte om zowel de natuur als de cultuur van Bornholm echt te ervaren, zonder te hoeven haasten.

Hoe kom je op Bornholm?

Bornholm is bereikbaar per ferry of vliegtuig. Ondanks de ligging midden in de Oostzee is het eiland goed verbonden met het vasteland. De meest gebruikte route is via Zweden. Vanuit Ystad vertrekt meerdere keren per dag een snelle ferry naar Rønne, de hoofdstad van Bornholm. Deze overtocht duurt ongeveer 1 uur en 20 minuten en je kunt zowel te voet als met de auto mee. Ook is er een ferryverbinding vanuit Sassnitz in Duitsland. Deze route is vooral handig voor reizigers die met de auto vanuit Duitsland of Nederland komen. De overtocht duurt ongeveer 3,5 uur. Je kunt een ticket reserveren op de website van Bornholmslinjen. Een andere optie is een binnenlandse vlucht vanuit Kopenhagen naar de luchthaven van Rønne. Deze vlucht duurt slechts 35 minuten.

Vervoer op Bornholm

Om Bornholm goed te kunnen verkennen, is eigen vervoer zoals een auto of fiets erg handig. Het eiland is relatief klein, maar de afstanden tussen bezienswaardigheden kunnen flink oplopen. zeker als je meerdere plekken in één dag wilt bezoeken. Met de auto ben je het meest flexibel. De wegen zijn rustig en goed onderhouden, en parkeren is op de meeste plaatsen gratis. Reis je zonder auto, dan is het huren van een fiets of e-bike een uitstekend alternatief. Er is ook openbaar vervoer in de vorm van regionale bussen, die de belangrijkste dorpen en bezienswaardigheden met elkaar verbinden. Houd er wel rekening mee dat de bussen minder vaak rijden, vooral buiten het hoogseizoen. Voor sommige wandelroutes of afgelegen plekken is eigen vervoer daarom praktischer.

Overnachten op Bornholm

Op Bornholm zijn allerlei soorten accommodaties te vinden, van hotels en pensions tot vakantiehuizen en campings. Wie op zoek is naar een flexibele en authentieke ervaring, zit goed in een vakantiehuis. Bornholm heeft een ruim aanbod, van knusse huisjes aan zee tot ruime woningen midden in de natuur. Kijk hier voor hotels op Bornholm.

Zelf verbleef ik in Hotel Blomme’s Place in Snogebæk, in het zuiden van het eiland. Dit sfeervolle hotel is ondergebracht in een karakteristiek pand dat in 2022 volledig werd gerenoveerd. De inrichting is stijlvol, de sfeer ontspannen en de eigenaren zijn uiterst vriendelijk. ’s Ochtends staat er een heerlijk ontbijt klaar met verse en lokale producten. Gedurende de dag kun je vrij koffie en thee pakken. Aan het eind van de middag, rond 17:00, wordt er een borrel georganiseerd. Hier kun je andere gasten ontmoeten en onder meer lokale gin proeven. Blomme’s Place is zo’n plek waar je je meteen welkom voelt.