Gemeenlandshuis

Het huidige Gemeenlandshuis van het waterschap Delfland is gebouwd in 1505 voor de rijke Delftenaar Jan de Huyter. Hij was destijds de baljuw en dijkgraaf van Delfland en schout van Delft. Hij verdiende veel geld als pachter van het hopgeld, een nevenfunctie die hem in de bierstad Delft veel opleverde.

Nog voor de bouw van het huis stond hier reeds een ander woonhuis. Dat bleek uit opgravingen in 1988 toen de fundamenten van een middeleeuwse woontoren werden blootgelegd. Ook bij eerder verbouwingen zijn funderingsresten aangetroffen. Het huis werd in 1505 al snel vergroot aan de zuid- en achterzijde en werd voorzien van een hardstenen gevel en een toren. De stenen kwamen van de steenhouwer Le Prince uit het Belgische Brabant. Het merkteken is op diverse stenen zichtbaar.

Het huis van Jan de Huyter bestaat uit drie samengestelde bouwdelen, waarvan het middelste deel het oudste is, Tussen de middelste vensters is een nis te zien. Hier stond ooit een Mariabeeld die waarschijnlijk bij de Beeldenstorm werd vernietigd. De rechtervleugel diende alleen als entree. Het torentje is een statussymbool dat goed past bij een rijk  gebouw en zijn bewoner. Vanaf de toren kon je over de gehele stad en de stadswallen kijken.

Bij de stadsbrand van 1536 liep het huis schade op, maar de hardstenen gevel doorstond de brand. Keizer Karel V bezocht de stad na de brand en zou hebben gelogeerd in het huis. Na de Geuzenrevolutie deed het huis tijdelijk onderdak aan het Hof van Holland en als logement voor belangrijke mensen van de stad en Staten van Holland. Graaf van Hohenlohe kocht het huis en trouwde met de dochter van Willem van Oranje. Samen woonden ze tot 1645 in het huis alvorens het huis werd verkocht voor 30.000 gulden en 150 gulden speldengeld aan de Hoogheemraadschap Delfland. Het gebouw was reeds aardig verwaarloosd, dus werd het opgeknapt.

Tegenwoordig is in het gebouw een uitgebreide collectie van oude kaarten van Delfland te bewonderen. De gevel is fraai versierd met wapens.