Koninklijke Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek

Het Koninklijke Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek in Delft was een Nederlands chemie- en farmaceutisch bedrijf.

Gist is een onmisbaar bestanddeel van brood en een bijproduct voor bierbrouw
erijen en branderijen. Tijdens de 19e eeuw, toen de eerste broodfabrieken ontstonden, was de kwaliteit van het gist vaak nog slecht. Daar kwam verandering in toen Jacob Cornelis van Marken in 1869 een nieuwe gistfabriek oprichtte in Delft.

Van Marken studeerde aan de Polytechnische School in Delft, de voorloper van de Technische Universiteit. Na zijn studie ging hij werken bij de Photogenische Gasmaatschappij, maar dit beviel hem niet. Hij werd gevraagd om een gistfabriek op te zetten omdat de kwaliteit van het gist in Nederland achter liep ten opzichte van het buitenland. Van Marken maakte twee reizen naar Oostenrijk-Hongarije om kennis te maken met de fabricage van gist. Na zijn terugkeer ontstond in 1869 de gistfabriek. Naast gist werd er ook spiritus geproduceerd.

De locatie van de fabriek was belangrijk. Het afzetgebied van de grote steden was van groot belang, maar ook infrastructuur en een ruime arbeidsmarkt speelden een rol. Men koos voor het terrein in de gemeente Hof van Delft. De productie startte op 20 april 1870 en vier dagen later werd de eerste gist drooggeperst. Omdat de directie en het personeel nog geen ervaring hadden, waren de eerste maanden financieel niet goed. Dit kwam allemaal goed toen het afzetgebied ook tot Engeland en Frankrijk reikte. Vanaf 1875 kon er dividend uitbetaald worden aan de aandeelhouders.

In 1873 werd een parfumfabriekje opgericht. Op de Wereldtentoonstelling in Parijs haalde het luchtje Maison Neuve zelfs een prijs, maar in 1883 werd het bedrijf van de hand gedaan omdat men meer aandacht wilde vestigen in de nieuw opgerichte Oliefabriek.

De fabriek kende echter ook tegenslag, want door een brand raakte kostbare apparatuur verloren en heeft de productie enkele maanden stil gestaan.

Het bedrijf ontwikkelde zich verder na de Tweede Wereldoorlog en bestond in 1950 al tachtig jaar en kreeg het bedrijf het predicaat Koninklijk.

In 1968 fuseerde de Koninklijke Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek met Brocades en in 1998 werd het bedrijf overgenomen door DSM.