Gedenkstätte Berlin-Hohenschonhausen

Het museum Gedenkstätte Berlin-Hohenschonhausen is gevestigd in het voormalige gevangenis van de Stasi, de gevreesde beveiligingsdienst van de DDR. De gevangenis maakte deel uit van een enorm complex uit 1938. De Russen creëerden hier in mei 1945 een speciaal doorgangskamp waarin oorlogsmisdadigers geïnterneerd werden. Deze gevangenen werden uiteindelijk doorgestuurd naar Siberië. Hierna werden er mensen vastgehouden die politiek verdacht waren. De schatting is dat ruim 20.000 mensen hier werden vastgehouden. Na 1946 werd het complex omgebouwd tot hechteniskamp van de KGB. Dit was de geheime dienst van de Sovjet-Unie. In 1951 werd het complex overdragen aan de Stasi.

Ten tijde van de DDR werden hier Oost-Duitsers opgesloten, omdat ze tegen de DDR waren, of omdat ze die schijn opwekten. De DDR hield mensen scherp in de gaten wanneer zij verdacht waren. Niemand was te vertrouwen, want iedereen kon van de Stasi zijn. Er werden namelijk mensen ingezet die informatie konden doorspelen naar de Stasi. Dit konden buren of vrienden zijn, maar zelfs je naaste familie. Mensen werden soms jarenlang gevangen gehouden onder onmenselijke omstandigheden. Zodra verdachte mensen de fout in gingen, werden ze direct opgepakt. Met name schrijvers, journalisten en kunstenaars waren vaak de mensen die werden opgepakt. De straffen logen er niet om, 10 jaar was een minimumstraf. Wanneer je werd opgepakt werd je in een klein hokje geplaatst van een speciaal gebouwde Barkas. Hier was het helemaal donker, of je werd nog extra geblinddoekt. Met de auto reden ze enkele rondjes door Berlijn, zodat de gevangene gedesoriënteerd zou zijn en niet weten waar hij/zij uitstapte. Het uitstappen gebeurde in een speciale ruimte, waar fel schijnende TL-lampen de gevangene verder verblindde.

De omstandigheden in de gevangenis waren onmenselijk. De oude cellen waren vochtig en er was een voedseltekort. De gevangenen werden daarbij wakker gehouden. Soms werden mensen nachtenlang verhoord en werden de lampen in de cellen aangezet zodat de gevangenen niet konden slapen. Gevoel voor tijd hadden de mensen niet meer. In totaal stierven 6 mensen aan slaaptekort in deze Stasi-gevangenis. Zelfmoord liet de Stasi niet toe, de gevangenen moesten lijden en werden continu in de gaten gehouden.

De Stasi zorgde op deze manier voor een enorme psychologische druk. Gevangenen die uiteindelijk de waarheid vertelden konden soms rekenen op vrijlating, mits ze zich aansloten bij de Stasi. Dan moesten zij in hun naaste buurt mensen in de gaten houden, terwijl ze zelf ook nog altijd streng in de gaten werden gehouden. Ook werden sommige gevangenen uit het land gezet of opgekocht door West-Duitsland. De DDR verdiende op deze manier vele miljoenen. Maar de meeste gevangenen die weer vrij kwamen waren dermate getraumatiseerd.

Sinds 1994 is de gevangenis een gedenkplaats. Een plek waar mensen heen konden gaan om slachtoffers, wreedheden, politieke gevangenen en DDR tegenstanders te herdenken. Er zijn nu ruim 100 cellen en kamer te bezoeken. Er worden rondleidingen gegeven door ex-gevangenen, waardoor iedere rondleiding anders is. De persoonlijke verhalen die de gevangenen vertellen zijn uitermate indrukwekkend.