Onze tweedaagse tour naar Tsjernobyl

Onze privé tour naar de uitsluitingszone van Tsjernobyl hebben we geboekt bij CHERNOBYLwel.come. Met een groep van tien man hebben we een tweedaagse privétour geboekt. Alle papieren, vergunningen, accommodatie, transport en verzekeringen werden reeds geregeld. En zo worden we in de ochtend opgehaald bij ons hotel in Kiev en maken we kennis met onze gids en de chauffeur. Onderweg naar Tsjernobyl krijgen we een film te zien waarbij ons geheugen wordt opgefrist wat er precies is gebeurd en onze gids vertelt nog enkele feiten. Na een rit van drie uur staan we dan voor de ingang van de uitsluitingszone. Het avontuur kan beginnen!

Nadat alle papieren en vergunningen zijn goedgekeurd, rijden we het gebied in. Wanneer je om je heen kijkt zul je niets zien waaruit blijkt dat hier een ramp heeft plaats gevonden. Het ziet er eigenlijk vredig uit. Straling is niet te zien en is daarmee een onzichtbare vijand. Daarom heeft onze gids een geigerteller bij die ze regelmatig checkt. Onze eerste stop maken we in het verlaten dorpje Zalissya. Hoewel we eigenlijk geen enkel gebouw mogen betreden, gaan we toch de verlaten woningen in. De gids waarschuwt ons dat ze haar baan hiermee kan verliezen wanneer ze door de politie of militairen wordt gesnapt. Maar iedereen zou toch op de hoogte moeten zijn dat toeristen juist de gebouwen zouden willen betreden? Het is eigenlijk een soort Urban Exploring wat we hier aan het doen zijn en ik vind het al direct helemaal geweldig. De meeste huizen zijn helaas geplunderd. Dagen na de evacuatie kwamen plunderaars terug naar het gebied, waar natuurlijk alle bezittingen waren achtergelaten, om alles mee te nemen wat van waarde was. Later hebben de militairen van alles kapot gemaakt zodat het niet interessant zou zijn voor deze plunderaars. Toch vind je her en der nog wat oude spullen. Buiten staan enkele oude voertuigen te verroesten en gebouwen verpieteren. De natuur neemt terug wat ooit van haar was. Een indrukwekkend begin.

We starten onze Tsjernobyl tour in het spookdorp Zalissya. Het is een soort Urban Exploring en ik vind het direct geweldig.

We komen aan in Tsjernobyl. Dat is te zien aan het monument waar we even stoppen voor enkele foto’s. We bezoeken de Alley of Memory and Hope en zien het standbeeld van Vladmiri Lenin. Dat is bijzonder, want in Oekraïne heeft men de standbeelden van deze Russisch revolutionair overal verwijdert. Hier staat het beeld nog op zijn sokkel. We bekijken bij het water nog de oude haven en rijden vervolgens naar onze accommodatie waar we de nacht zouden doorbrengen. Hier hebben we een meer dan prima lunch. Overigens wonen en werken er tegenwoordig weer mensen in Tsjernobyl. Compleet verlaten is deze stad dus al lang niet meer.

Één van de meest geheime plekken in de vervreemdingszone van Tsjernobyl is het plaatsje Chernobyl 2. Deze plek stond niet op de kaart en was een verboden zone. Omwonenden wisten eigenlijk helemaal niet wat zich hier afspeelde. Hier stond de gigantische Doega-radarstation. Dit systeem traceerde ten tijde van de Koude Oorlog raketten met een atoomlading. Binnen twee tot drie minuten kon men de sovjetleiding op de hoogte brengen zodat zij een tegenreactie konden nemen. Het systeem werd wereldwijd bekend omdat het radarsysteem het radioverkeer verstoorde. Men hoorde een signaal dat leek op het getik van een specht, daardoor werden de masten ook wel ‘The Russian Woodpecker’ genoemd. Er werden in de loop der jaren drie verschillende stations gebouwd, alleen de Doega-3 werd nooit afgebroken.

Chernobyl 2 stond niet op de kaart. Hier stond een enorm radarstation. Dit systeem stond ook wel bekend als ‘The Russian Woodpecker’

Wij verkennen de ruimtes waar men het luchtruim traceerde naar verdachte objecten en waar de gigantische masten staan. Het is bizar om hier rond te lopen en je te realiseren hoe ver de Russen hun tijd vooruit waren, zeker op technologish vlak.  We verkennen enkele gebouwen waarbij we enkele zeer interessante ruimtes zien waar machines stonden die werden gebruikt tijdens het spioneren. Lang niet alles is gesloopt. Her en der zijn posters met propaganda nog zichtbaar en zijn gigantische installaties zijn nog half intact. Het is intrigerend om langs de enorme Doega masten te lopen. De enorme staalconstructie is 460 meter lang en 100 meter hoog. Na de ramp werd de antenne gedeactiveerd en overbracht naar een andere locatie. In de verboden zone, bezoeken we het hotel, een flat en een school. Onderweg van Chernobyl 2 naar de kernreactor rijden we door een bos. Plots steekt er een groepje dieren de weg over. Het blijken wilde Przewalski paarden te zijn, ondanks de verhoogde straling in het gebied, is de natuur hier levendiger dan ooit.

Ten tijde van het ongeluk waren enkele reactors nog in aanbouw. Deze werden daarna nooit voltooid. Om de reactor nummer 4, waar de ramp plaatsvond, is een enorme betonnen sarcofaag gebouwd om de radioactieve stoffen af te schermen. De sarcofaag die we nu zien is recent geplaatst omdat de oude lekken vertoonde. De nieuwe sarcofaag is de grootste verplaatsbare constructie die de mens ooit heeft gemaakt. Het betonnen bouwwerk is 100 meter hoog, 150 meter lang en 200 meter breed. Met deze nieuwe sarcofaag hoopt men de komende 100 jaar alles veilig af te schermen. 32 jaar na de ramp stoot de reactor nog altijd radioactiviteit uit. Wanneer we van een afstandje naar de reactors kijken zou je inderdaad niet zeggen dat we ons hier op enkele meters van een rampplek begeven. Hiermee sluiten we onze eerste dag in Tsjernobyl af.

Het regent pijpenstelen tijdens onze tweede dag, maar we laten ons niet kennen. Vandaag staat immers de stad Pripjat op de planning. Pripjat werd opgericht op 4 februari 1970 en ligt het dichtste bij kernreactor nummer 4. Veel inwoners waren werkzaam bij de kerncentrale en de stad werd van alles voorzien. Er waren ziekenhuizen, hotels, restaurants, winkels, scholen en zelfs een pretpark. De stad was opgebouwd met brede lanen en er waren veel bomen. Het moet er prachtig uit hebben gezien. Hoe anders is dat tegenwoordig? De natuur heeft dit eenmaal florerende stadje compleet overgenomen en alle gebouwen worden overwoekerd en staan half op instorten. Hoe mooi het hier eenmaal moet zijn geweest, is nauwelijks meer in te denken. De regen is een enorme spelbreker, maar hierdoor kunnen we wel de gebouwen betreden. Onze gids verwacht immers niet dat de politie met dit hondenweer gaat controleren. Al moet je niet denken dat je binnen droog bent, want alle gebouwen hebben zoveel lekkages dat het water zelfs hier binnen komt.

In het ziekenhuis vinden we een lapje stof van de pakken die de brandweerlieden droegen tijdens het blussen van de brand. De geigerteller toont enorme waardes zodra het dicht bij dit lapje stof komt.

We bezoeken  het ziekenhuis waar we nog heel wat spullen vinden. Röntgenfoto’s, dossiers, instrumenten, flesjes met medicijnen en zelfs een lugubere kamer met heel veel kinderbedjes. In de kelder hebben de brandweerlieden hun radioactieve kleren neergelegd toen ze de brand probeerden te blussen. De concentratie straling op deze plek was daardoor levensgevaarlijk hoog. Uit veiligheid is een aantal jaar geleden de kelder ontoegankelijk gemaakt, door deze dicht te gooien met zand. Een klein lapje stof uit deze kelder ligt nu nog op de toonbank van de receptie en de geigerteller sloeg helemaal op tilt wanneer we te dicht bij het lapje stof komen. Het geeft maar aan hoe gevaarlijk het 32 jaar na de ramp nog is. We verkennen het café, restaurant, warenhuis, hotel en scholen. In ieder gebouw krijgen we de tijd om wat rond te lopen. Er is zoveel te zien, dat je gewoonweg tijd tekort komt. Ik zou iedere gang en iedere kamer willen bezoeken, maar dan zou je weken bezig zijn.

De meest bekende foto’s van Pripjat zijn natuurlijk van het pretpark. Hier staan de botsauto’s te verpieteren en het reuzenrad zal nooit meer draaien. Jaren geleden zag ik de foto’s van deze plek voor het eerst en toen wist ik al dat ik hier eens naartoe wilde gaan. Hoe gaaf is het dan als je er daadwerkelijk staat? Via het pretpark lopen we naar het stadion waar ooit gevoetbald werd. Wanneer we uit de bossen ineens een tribune zien opdoemen besef ik pas dat het veld zelf een bos is geworden. We bezoeken een school waar duizenden gasmaskers op de grond liggen en lopen naar het bekende zwembad dat inmiddels al jaren droogstaat. Voordat we weer gaan lunchen bij onze accommodatie gaan we een flatwoning in. Op het dak van deze flat hebben we een fraai uitzicht over Pripjat en de omliggende omgeving. In de verte zien we de kernreactor nummer 4. De woningen van de flat zijn stuk voor stuk volledig geplunderd. Op de terugweg maken we nog een stop bij een nooit gebruikte koeltoren, gaaf om dit eens van binnen te zien.

Jarenlang had ik al eens naar het pretpark van Pripjat willen gaan. Nu sta ik er daadwerkelijk. Hoe gaaf?

We laten Pripjat achter ons en na een stevige lunch gaan we weer op pad. Onze gids heeft ons gevraagd wat we wilden zien. We kunnen nog meer gebouwen bekijken, maar we konden ook op bezoek bij een inwoner die toch is teruggekeerd naar het rampgebied. Omdat we toch benieuwd zijn naar deze mensen besluiten we een bezoek te brengen aan deze zogenoemde self-settlers. Onze gids regelt dat we op bezoek kunnen gaan bij de 91-jarige Maria, een echte babuschka. Ze woont op een stuk rijden van Pripjat en woont volledig alleen. Omdat we niet met lege handen willen aankomen, kopen we in de supermarkt wat basisproducten: water, koffie, zeep, olijfolie en brood.

We brengen een bezoek aan Babuschka Maria. Zij is een self-settler die na de ramp terugkeerde naar haar huis. Op 91 jarige leeftijd woont ze er nog steeds, volledig alleen.

Wanneer we bij Maria aankomen blijkt dat ze al drie dagen geen stroom heeft en kunnen we het huis niet in omdat het te donker is. Ze neemt ons mee naar haar moestuintje en daar hebben we de mogelijkheid om haar enkele vragen te stellen. Ze keerde enkele weken na de ramp al terug omdat ze haar huis niet achter wilde laten. Inmiddels woont ze in dit dorp helemaal alleen, omdat de buren inmiddels overleden zijn. Ze is zelfvoorzienend, ze heeft een prachtige moestuin, maar een deel van de oogst is mislukt doordat aardappelkevers alles kapot hebben gemaakt. Door de stroomstoring heeft ze al enkele dagen geen licht en moet ze een zaklampje gebruiken. De batterijen waren alleen leeg, dus ook het lampje deed het niet meer. Gelukkig had iemand uit onze groep nog batterijen bij en het was ongelooflijk mooi om te zien hoe blij een mens kan zijn met deze simpele dingen. Ik had echt met de oude vrouw te doen. Het was een goede keuze van ons om dit bezoekje in te plannen. Met dit bezoek sluiten we onze trip af en keren we terug naar Kiev.

Ik had hoge verwachtingen van deze trip en ze zijn compleet waargemaakt. Sterker nog, ik vond het echt geweldig. De  geschiedenis van deze plek is behoorlijk intrigerend. Het is nauwelijks voor te stellen welke gevolgen de ramp die hier plaatsvond kon hebben voor heel Europa. Nog altijd zijn de gevolgen van de straling aanwezig, ook al zie je ze niet. Het lapje stof waar de geigerteller zo enorm bij aansloeg, of de straling bij het Rode Bos. Het gevaar is er nog altijd. Stiekem de gebouwen betreden terwijl het niet mag en kamer voor kamer de gebouwen verkennen. Ik was tijdens de gehele tour volledig in mijn element. Wanneer ik de kans heb om terug te keren, zou ik het zeker nogmaals doen. Nog meer gebouwen ontdekken en nog meer foto’s maken. Het is nog maar de vraag hoe lang dit mogelijk is. Gezien de staat van enkele gebouwen vermoed ik dat er in de toekomst wel eens ongelukken zullen gebeuren. In hoeverre zullen deze tours dan nog plaatsvinden en hoe lang zal het duren voordat ze gebouwen met de grond gelijk gaan maken? Ik vond het echt een geweldige trip.