Op mijn wishlist: het zuidoosten van Turkije

Samen met mijn moeder ben ik in 2017 en 2018 naar Turkije afgereisd. De eerste reis bracht me naar Cappadocië en de regio rondom Izmir. Een jaar later reisden we af naar Istanbul en Bodrum. Het werd eigenlijk een soort traditie om dit ieder jaar te gaan doen. Zo was ik in 2019 een route aan het samenstellen voor het zuidoosten van Turkije dat beter beter bekend is als Zuidoost-Anatolië. Een unieke regio in Turkije waar eigenlijk maar heel weinig over te vinden valt. Dit heeft deels te maken met de vijandelijkheden tussen de PKK en de Turkse regeringstroepen en daarnaast ligt deze regio aan de Syrische grens waar het ook onrustig is. Het reisadvies voor het zuidoosten van Turkije is hierdoor aangescherpt.

En dat is eigenlijk jammer, want Zuidoost-Anatolië heeft talloze hoogtepunten die ik hieronder benoem. Helaas ging onze reis in 2019 niet door vanwege privé omstandigheden. Een jaar later brak corona uit, dus de reis naar het zuidoosten van Turkije staat nog altijd op het lijstje.

De reden waarom ik zo graag naar deze streek wil is voornamelijk het Nemrut Dagi National Park. Dit is zonder twijfel de meest bekende en unieke bezienswaardigheid van Zuidoost-Anatolië. Ik schreef al eens eerder een artikel over de bestemming. Bovenop de berg liet koning Antiochus een graftombe bouwen in het jaar 62 voor Christus. De tombe werd geflankeerd door enorme beelden van zichzelf, dieren en goden. De hoofden van deze beelden zijn later eraf gevallen en liggen nu verspreid over het gebied. Het moet magisch zijn om op deze locatie de zonsopkomst te kunnen bewonderen.

Het Vanmeer ligt in het oostelijke gedeelte van de regio. Dit is het grootste meer van Turkije en behoorde vroeger tot het koninkrijk Uratru. Tushpa was de hoofdstad en hier kun je de oude ruïnes van de stad bewonderen. Turkije telt 30 vestingsteden en Kalesi en Cavustepe zijn de grootste. In het meer liggen vier eilanden: Kus, Adir, Carpanak en Akdamar. Kus is een onbewoond eiland waar je nog de ruïnes van een Armeens klooster kunt zien. Ook Carpanak is een onbewoond eiland met een Armeens klooster. Op Adir eiland ligt een Armeense begraafplaats en op Akdamar kun je de bekende Armeense kathedraal een bezoek brengen. In het westen van het meer ligt de vulkaan Nemrut Dagi waar je een mooi uitzicht hebt op het kratermeer. Verder kun je in het Vanmeer de Turkse van zien zwemmen. Deze katten hebben meestal een groen en een blauw oog en zwemmen graag in het water.

De stad Mardin heeft een rijke historie en wordt gezien als één van de mooiste historische steden van Turkije. Hier komt een smeltkroes van culturen en religies samen. In een labyrinth van kronkelende straatjes staan kerken, kloosters en moskeeën gebroederlijk naast elkaar. De oude stad ligt aan de kasteelheuvel en kijkt uit over de vlakte van Mesopotamië. Opvallend is de sierlijke architectuur van de gebouwen van de stad. Mardin wordt vanwege alle bezienswaardigheden ook wel gezien als een openluchtmuseum die inmiddels opgenomen is in de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Toeristen zul je hier niet veel tegenkomen, maar het kan wel behoorlijk druk zijn in de stad. Iets ten noordoosten van de stad kun je in het stadje Savur eventueel een kleiner, maar soortgelijke stad bezoeken.

Op een uur rijden van Mardin ligt Midyat. De antieke stad was het historische centrum van het Assyrische volk dat hier leefde. In 1915 vond hier een genocide plaats waarbij veel mensen omkwamen of vluchtten naar de naburige Arabische landen. Midyat heeft dus een verleden met een zwarte rand, maar het oude centrum is bewaard gebleven en is een bezoek waard.

Als onderdeel van het Zuidoost-Anatolië Project werden er verschillende dammen gebouwd om de economische en sociale ontwikkeling van de regio te verbeteren. Door de bouw van de Birecikdam kwam de oude stad van Halfeti voor een groot deel onder water te liggen. Een nieuwe stad werd in 1990 zeven kilometer verder opgebouwd, maar de oude stad trekt steeds meer toeristen. Met de naam ‘Verborgen paradijs’ of Verloren stad’ is dat niet gek. Met een veerboot of vissersboot kun je de historische gebouwen en grotten bewonderen.

Een andere stad die langzaam onder water loopt is Hasankeyf. Ook hier loopt de vallei door de bouw van de dam onder water. Enkele belangrijke historische objecten zijn verplaatst naar het hoger gelegen deel waar een nieuwe stad is gebouwd. Zo is er een tombe uit de 16e eeuw, een moskee, een badhuis en een 16e eeuws gemeenschapshuis verplaatst. Overigens zijn Halfeti en Hasankeyf niet de enige steden die onder water komen te staan. In totaal zullen zo’n 300 historische steden verdwijnen. Bij veel van deze steden is nooit serieus archeologisch onderzoek gedaan waardoor een stuk historie en erfgoed verloren lijkt te gaan.

Gaziantep wordt ook wel de moeder van de Turkse keuken genoemd. Je kunt hier namelijk heerlijk eten. Ben je een liefhebber van pistache? Dan is deze stad the place to be. Hier vind je meer dan 180 banketbakkers die ‘s werelds beste baklava produceren. Gaziantep is de op vijf na grootste stad van Turkije en herbergt dus ook behoorlijk wat bezienswaardigheden. In het Archeologische Museum kun je de 2e en 3e eeuwse mozaïeken bewonderen die de Romeinse villa’s versierden.

Ook Sanliurfa is een stad met veel bezienswaardigheden zoals het Urfa kasteel, de Ulu Cami, de Abrahamvijver en Abrahamgrot. De stad is een soort bedevaartsoord en spiritueel centrum. De profeten Job en Abraham hebben hier hun sporen achtergelaten.

Abraham is de aartsvader van joden, christenen en moslims. Hij zou zijn geboren in de plaats die nu Sanliurfa heet. Later trok hij naar de stad Harran toen hij op zoek ging naar het Beloofde Land. Volgende de legende zou Harran ook de plaats zijn geweest waar Adam en Eva naartoe gingen toen ze werden verbannen uit het Hof van Eden. Men zegt dat Harran de oudste, onafgebroken bewoonde nederzettingen ter wereld is. Je kunt hier de typische bijenkorfwoningen, de ruïnes van de stadsmuur en een kasteel bewonderen.

Ooit van Göbekli Tepe gehoord? Grote kans dat je de naam nog nooit hebt gehoord. Toch is deze plek extreem bijzonder, want Göbekli Tepe blijkt het oudste tempelcomplex ter wereld te zijn. Het complex is al ruim 12.000 jaar oud. De eerste opgravingen werden hier in 1962 gedaan. Voor die tijd was het gebied nog boerenlandschap. De boeren vonden met enige regelmaat allerlei stenen in hun grond en hebben deze verwijderd. Niet wetende dat ze dus een hele bijzondere vondst hebben vernietigd. Archeologen kwamen erachter dat de steile heuvel geen natuurlijke oorsprong had en vonden het tempelcomplex onder de landbouwgrond. Tot dusverre hebben archeologen drie lagen ontdekt uit verschillende perioden en nog altijd worden er nieuwe ontdekkingen gedaan. Deze archeologische site is nog redelijk onbekend bij het grote publiek, maar sinds enkele jaren staat het op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Bovenstaande bezienswaardigheden zijn slecht een kleine greep wat het zuidoosten van Turkije te bieden heeft. Wie deze regio wil bezoeken en alles wil ontdekken moet zeker een aantal weken uittrekken om alles te bewonderen. Hopelijk kunnen we snel weer reizen, dan staat dit deel van Turkije zeker op het lijstje.

In mei 2022 was het eindelijk zo ver en maakte ik mijn reis door Zuidoost-Anatolië. Tijdens deze reis heb ik alle bovenstaande plaatsen in Turkije bezocht.